Rebelët Houthi të Jemenit të mbështetur nga Irani kanw shtuar sulmet e tyre ndaj anijeve në Detin e Kuq, të cilat thonë se janë hakmarrje ndaj Izraelit për sulmet ndaj Gaza.
Sulmet kanë detyruar disa nga kompanitë më të mëdha të transportit dhe naftës në botë të pezullojnë tranzitin përmes një prej rrugëve më të rëndësishme të tregtisë detare në botë, gjë që mund të shkaktojë një tronditje në ekonominë globale.
Houthi besohet se janë armatosur dhe trajnuar nga Irani dhe ka frikë se sulmet e tyre mund ta përshkallëzojnë luftën e Izraelit kundër Hamasit në një konflikt më të gjerë rajonal.
Ja çfarë dimë për Houthi-t dhe pse ata po përfshihen në luftë.
Kush janë Houthi?
Lëvizja Houthi, e njohur gjithashtu si Ansarallah (Përkrahësit e Zotit), është njëra anë e luftës civile në Jemen që ka shpërthyer për gati një dekadë. Ajo u shfaq në vitet 1990, kur udhëheqësi i saj, Hussein al-Houthi, nisi “Rininë Besimtare”, një lëvizje ringjalljeje fetare për një nënsekt shekullor të Islamit Shiit të quajtur Zaidizëm. Zaidët sunduan Jemenin për shekuj, por u margjinalizuan nën regjimin sunit që erdhi në pushtet pas luftës civile të vitit 1962.
Lëvizja e Al-Houthit u themelua për të përfaqësuar Zaidët dhe për t’i rezistuar sunnizmit radikal, veçanërisht ideve vehabiste nga Arabia Saudite. Ndjekësit e tij më të afërt u bënë të njohur si Houthis.
Si e fituan pushtetin?
Ali Abdullah Saleh, presidenti i parë i Jemenit pas bashkimit të Jemenit të Veriut dhe Jugut në vitin 1990, fillimisht mbështeti Rininë Besimtare.
Por ndërsa popullariteti i lëvizjes u rrit dhe retorika anti-qeveritare u mpreh, ajo u bë një kërcënim për Saleh. Gjërat arritën në krye në vitin 2003, kur Saleh mbështeti pushtimin e Shteteve të Bashkuara të Irakut, të cilin shumë jemenas e kundërshtuan. Për al-Houthi, përçarja ishte një mundësi. Duke kapur zemërimin publik, ai organizoi demonstrata masive, raporton abcnews.al.
Pas muajsh trazirash, Saleh lëshoi një urdhër për arrestimin e tij. Al-Houthi u vra në shtator 2004 nga forcat jemenase, por lëvizja e tij vazhdoi. Krahu ushtarak Houthi u rrit ndërsa më shumë luftëtarë iu bashkuan kauzës. Të inkurajuar nga protestat e hershme të Pranverës Arabe në vitin 2011, ata morën kontrollin e provincës veriore të Saada dhe bënë thirrje për fundin e regjimit të Saleh.
Pse Houthi-t sulmojnë anijet në Detin e Kuq? Ndërsa, përmes një kombinimi të gjeografisë dhe teknologjisë, Houthi-ve mund t’u mungojnë aftësitë e Hamasit dhe Hezbollahut, sulmet e tyre në anijet tregtare në Detin e Kuq mund t’i shkaktojnë një lloj dhimbjeje të ndryshme Izraelit dhe aleatëve të tij.
Sulmet mund t’i detyrojnë anijet të marrin një rrugë shumë më të gjatë rreth Afrikës dhe të shkaktojnë rritje të kostove të sigurimit. Kompanitë mund të kalojnë koston e rritur të lëvizjes së mallrave të tyre tek konsumatorët, duke rritur sërish çmimet në një kohë kur qeveritë në mbarë botën kanë luftuar për të zbutur inflacionin pas pandemisë.
Sulmet Houthi mund të synojnë të shkaktojnë dhimbje ekonomike tek aleatët e Izraelit me shpresën se ata do t’i bëjnë presion atij që të ndërpresë bombardimet e tij ndaj enklavës. Kampionimi i kauzës palestineze mund të jetë gjithashtu një përpjekje për të fituar legjitimitet në vend dhe në rajon, ndërsa ata kërkojnë të kontrollojnë Jemenin verior.
Kjo gjithashtu mund t’u japë atyre një dorë të epërme kundër kundërshtarëve të tyre arabë, Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe, të cilët ata i akuzojnë si lakej të SHBA-së dhe Izraelit.
