Rusia ka arritur marrëveshje për të stacionuar armë bërthamore taktike në territorin e Bjellorusisë fqinje, tha të shtunën presidenti rus Vladimir Putin, duke shtuar se kjo nuk do të shkelë marrëveshjet e mospërhapjes siç njihet ndërkombëtarisht.
Marrëveshja e mospërhapjes është një traktat ndërkombëtar që synon të parandalojë përhapjen e armëve bërthamore – duke i mbajtur ato larg nga duart e vendeve që nuk i kanë ato.
Traktati u nënshkrua në vitin 1968 nga disa vende, duke përfshirë Bashkimin Sovjetik, SHBA-në dhe Britaninë e Madhe.
Putin tha se armët që do të vendosen në Bjellorusi do të jenë ende nën kontrollin rus.
Cilat janë shqetësimet
Shtetet e Bashkuara kanë thënë se bota përballet me rrezikun më të madh bërthamor që nga Kriza e Raketave Kubane e vitit 1962 për shkak të paralajmërimeve të Putinit gjatë konfliktit në Ukrainë, por Moska thotë se pozicioni i saj është keqinterpretuar.
Kievi dhe aleatët e tij perëndimorë kanë frikë se armët taktike bërthamore mund të përdoren në betejë pasi Putini dhe të tjerët paralajmëruan se Rusia ishte e përgatitur të përdorte të gjithë arsenalin e saj të madh në mbrojtje.
Çfarë janë armët bërthamore taktike?
Akademikët si dhe negociatorët për monitorimin e armëve me vite kanë debatuar rreth asaj se si të përcaktojnë armët taktike bërthamore (TNW). Kuptimi qëndron te emri: ato janë armë bërthamore që përdoren për përfitime specifike taktike në fushën e betejës, në vend se të themi që shkatërrojnë qytetet më të mëdha të Shteteve të Bashkuara ose Rusisë, raporton Reuters.
Pak njerëz e dinë saktësisht se sa armë TNW posedon Rusia, sepse është një zonë ende e mbuluar me traditat e fshehtësisë së Luftës së Ftohtë.
Megjithatë, siç raporton Reuters, Shtetet e Bashkuara besojnë se Rusia ka rreth 2,000 koka të tilla taktike funksionale.
Këto koka luftarake mund të lansohen përmes një sërë raketash, silurësh dhe bombash graviteti nga forcat detare, ajrore ose tokësore. Ato madje mund të transportohen në një zonë dhe të aktivizohen.
Shtetet e Bashkuara kanë rreth 200 armë të tilla, gjysma e të cilave janë në baza në Evropë. Këto bomba bërthamore 3.6 metër B61, me rendimente të ndryshme nga 0.3 deri në 170 kiloton, janë vendosur në gjashtë baza ajrore në të gjithë Italinë, Gjermaninë, Turqinë, Belgjikën dhe Holandën.
Bomba atomike e hedhur nga Shtetet e Bashkuara në qytetin japonez të Hiroshimës në vitin 1945 ishte rreth 15 kiloton.
Kush jep urdhrin në Rusi për lansimin e tyre?
Presidenti është vendimmarrësi përfundimtar kur bëhet fjalë për përdorimin e armëve bërthamore ruse, strategjike dhe jostrategjike, sipas doktrinës bërthamore të Rusisë.
Kur Bashkimi Sovjetik kolapsoi në vitin 1991, Rusia kishte rreth 22,000 TNW ndërsa Shtetet e Bashkuara kishin rreth 11,500. Shumica e këtyre armëve janë çmontuar ose presin të çmontohen.
Ato që kanë mbetur ruhen në të paktën 30 baza ushtarake dhe kapanone nën kontrollin e Drejtorisë kryesore të 12-të të ministrisë së mbrojtjes e kryesuar nga Igor Kolesnikov, i cili raporton drejtpërdrejt te ministri i mbrojtjes.
Për të përgatitur një sulm me këto armë TNW, ka gjasa që Putini të konsultohet me aleatët e lartë nga Këshilli i Sigurimit Rus përpara se të jep urdhrin, nëpërmjet shtabit të përgjithshëm, që një kokë lufte të bashkohet me një mjet transporti dhe të përgatitet për një urdhër të mundshëm lëshimi.
Për shkak se Putini nuk mund të parashikonte përgjigjen e SHBA-së, i gjithë pozicioni bërthamor i Rusisë do të ndryshonte: nëndetëset mobilizoheshin në det, forcat raketore do të viheshin në gatishmëri të plotë dhe bombarduesit strategjikë do të ishin të dukshëm në baza, gati për nisje të menjëhershme.
Stacionimi i armëve bërthamore
Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, Shtetet e Bashkuara bënë përpjekje të mëdha për t’ia kthyer Rusisë armët bërthamore sovjetike të stacionuara në Bjellorusi, Ukrainë dhe Kazakistan – e cila trashëgoi arsenalin bërthamor të Bashkimit Sovjetik.
Që kur armët u kthyen në fillim të viteve 1990, Rusia nuk ka njoftuar ndonjë vendosje të armëve bërthamore jashtë kufijve të saj.
Putin tha të shtunën se marrëveshja me Bjellorusinë nuk do të binte ndesh me marrëveshjet e mospërhapjes.
Traktati mbi Mospërhapjen e Armëve Bërthamore, i nënshkruar nga Bashkimi Sovjetik, thotë se asnjë fuqi bërthamore nuk mund të transferojë armë ose teknologji bërthamore te një fuqi jo-bërthamore, por lejon që armët të vendosen jashtë kufijve atij vendi, por nën kontrollin e vendit që i posedon ato – si me armët bërthamore të SHBA-së në Evropë.
