Në kafenenë “Panda” në Pejë më 14 dhjetor 1998, sulmues të panjohur vranë gjashtë të rinj serbë: Ivan Obradoviq (15), Zoran Stanojeviq (18), Vukota Gvozdenoviq (16), Svetislav Ristiq (18), Ivan Radeviq (24). ) dhe Dragan Trifovic (18). Kush qëndron pas këtij krimi dhe pse i qëlloi të rinjtë e pafajshëm serbë, nuk dihet as pas 25 vitesh.
Prindërit e të rinjve të vrarë nuk heqin dorë nga e vërteta, shteti i Serbisë hesht, ndonëse zyrtarët më të lartë aktualë, pa pasoja juridike, herë pas here publikisht dhe në mënyrë të paqartë spekulojnë për këtë rast, ndërsa autoritetet e shtetit të vetëshpallur të Kosova para dy muajsh e shpalli “trashëgimi kulturore” kafenenë “Panda” të Pejës, si një vend ku, siç pohon kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, “shërbimet serbe përgjegjëse për vrasjet e të rinjve donin ta mbollën këtë krim nga UÇK-ja”.
Edhe pse pas një hetimi të dobët nga Ministria e Punëve të Brendshme të Serbisë dhe arrestimit të një grupi shqiptarësh të Kosovës, nënkryetari i atëhershëm i Qeverisë Federale të RFJ-së, në krye të Kosovës, Nikolla Shainoviq, e shpalli të zgjidhur rastin “Panda”. , gjithçka përfundoi me lirimin e të dyshuarve pas vuajtjes së dënimeve me burg të shqiptuara për fajtorët që nuk kishin lidhje me vrasjen masive në një kafene në Peje. Prokuroria publike për krim të organizuar në Beograd ka nisur hetimet për rastin “Panda” vetëm në vitin 2015 dhe deri më tani ka dëgjuar rreth dyzet dëshmitarë.
Krimi i Pejës u vu sërish në qendër të vëmendjes së publikut kur përfaqësuesi i prindërve të të rinjve të vrarë, avokati Ivan Niniq, në gusht paraqiti kërkesë në Prokurorinë Publike për të dëgjuar presidentin serb Aleksandar Vuçiq si dëshmitar për shkak të deklaratave në media në lidhje me njohuritë e tij të pretenduara për rastin. Më pas ka ardhur edhe kërkesa për dëgjim, edhe në cilësinë e dëshmitarëve, të ish-zyrtarëve të lartë shtetëror Jovica Stanishiq dhe Franko Simatoviq “Frenki”.
Sipas informacioneve jozyrtare të Danas, emrat e këtyre dy personave lidhen me spekulime të ndryshme gjysmëzyrtare, jozyrtare e mbi të gjitha private në lidhje me krimin në “Panda”, që dyshohet se u përhap më pas në qarqe të ndryshme politike, nga kryeministri i vrarë e Serbisë, Zoran Gjingjiq.
Burime të caktuara politike spekulojnë se Stanishiq dhe Simatoviq janë të lidhur edhe me njohuritë e supozuara që kanë paraqitur publikisht figura të caktuara politike dhe publike, ndonëse jozyrtarisht pretendohet se asnjë nga dëshmitarët e dëgjuar deri më tani nuk i ka përmendur drejtpërdrejt emrat e tyre në Prokurorinë Publike.
Prokuroria Publike për Krim të Organizuar nuk i është përgjigjur pyetjeve të Danasit për ecurinë e hetimeve, si dhe nëse mosreagimi ka dimension politik dhe nëse mund të lidhet me zgjedhjet e ardhshme në Serbi më 17 dhjetor.
Prokuroria paraprakisht ka konfirmuar për gazetën se ka pranuar kërkesë për të dëgjuar Aleksandar Vuçiqin në cilësinë e dëshmitarit dhe ka njoftuar se “do të vendosë për këtë kërkesë dhe fillimisht do ta informojë avokatin e të dëmtuarit”.
Kanë kaluar katër muaj që nga ajo kohë dhe avokati Ivan Niniq i thotë Danasit se nga Prokuroria Publike nuk ka marrë asnjë përgjigje, as atij dhe as familjeve të të rinjve të vrarë.
“Edhe pse në rastin e dëshmive të figurave të tjera publike dhe politike në rastin “Panda”, Prokuroria Publike ka reaguar shpejt, nuk ka progres në kërkesat për të dëgjuar Vuçiqin, Stanishiqin dhe Simatoviqin. Ata as nuk na kanë njoftuar nëse e kanë refuzuar apo pranuar kërkesën për dëgjimin e tyre. Kemi hyrë në një ‘ngërç’ nga i cili nuk mund të dalim pa ndihmën e shtetit. Është shteti që duhet të ndihmojë ‘dëshmitarin e vërtetë’ të flasë, me garanci dhe mbrojtje për të dhe familjen e tij, siç ishte në rastin e vrasjes së Slavko Curuvija”, thekson avokati Niniç.
Ai vëren se “është specifike që presidenti i shtetit është propozuar si dëshmitar, por duke qenë se bëhet fjalë për një krim të vrasjes së rëndë, çdo qytetar që ka informacion për të është i detyruar dhe duhet t’i ndajë me Prokurorinë”.
Vetë Vuçiq me deklaratat e tij në media që i ka bërë nga viti 2013 deri në vitin 2018 ka dhënë arsyen për t’u dëgjuar pasi shihet qartë se ka njohuri të caktuara për atë që ka ndodhur në ‘Panda’. Pyetja e vetme është nëse ai e përdor atë për qëllime politike apo për t’i siguruar mbrojtje dikujt në krye të shërbimit. Atë që ndau me mediat, fillimisht duhej t’ia thoshte Prokurorisë dhe familjarëve të viktimave, gjë që tani po i shmanget sistematikisht. Dhe fakti që Vuçiq me deklaratat e tij ka mërzitur prindërit e të rinjve të vrarë dhe opinionin publik dhe më pas ka heshtur, paraqet problem penalo-juridik”, thekson avokati Niniq.
Në pyetjen se a duhet të dëshmojnë shqiptarët e Kosovës, të arrestuar për krime në “Panda”, e më pas të dënuar për arsye të tjera, Niniq përgjigjet se bëhet fjalë për vlerësim nga Prokuroria Publike.
“Ne nuk kemi asnjë kontakt me ta dhe as nuk e dimë se ku janë tani”. Bëhet fjalë për persona për të cilët deri më tani nuk janë mbledhur prova të drejtpërdrejta për lidhje me krimin në ‘Panda’. Arrestimi i tyre në vitin 1998 kishte për qëllim të qetësonte publikun dhe komunitetin ndërkombëtar. Rasti i fundit i Banjskës tregon se si funksionojnë gjërat kur shteti është edhe ‘zjarrvënës’ dhe ‘zjarrfikës’”, vëren avokati Ivan Niniç.
Seria e deklaratave të Vuçiqit për rastin “Panda” filloi në fund të vitit 2013 në TV Pink kur si nënkryetar i parë i Qeverisë së Serbisë dhe koordinator i të gjitha shërbimeve inteligjente të Republikës së Serbisë deklaroi se. “Ka shumë gjëra të tmerrshme për të shpjeguar në lidhje me vrasjen e fëmijëve në kafenenë “Panda” në Pejë që thuajse besohej se ishte bërë nga shqiptarët, por sot dihet se nuk e kanë bërë”. Në deklaratat e mëvonshme në vitin 2015, 2017 dhe 2018, ai gjithashtu spekuloi se pas këtij krimi qëndronin “autoritetet e sigurisë së Republikës së Serbisë”. Kjo është një nga arsyet që që nga viti 2017, prindërit e të rinjve të vrarë i kanë kërkuar Vuçiqit t’i marrë në intervistë dhjetëra herë. Më kot. Ndonëse disa herë në fillim të vitit 2023 kishte paralajmëruar publikisht, në TV, se do të takohej me ta, deri më tani ajo pritje nuk ka ndodhur.
“Jo vetëm Aleksandar Vuçiq, që nga viti 1998 të gjithë në vend na ‘tërheqin’. Na priti vetëm Vojisllav Koshtunica, dhe atë me mirësjellje për pesë minuta. Por ne nuk heqim dorë nga e vërteta. Problemi ynë tani është se nuk jemi të gjithë në një vend dhe fakti që nuk jemi të zhurmshëm nuk do të thotë se kemi frikë nga Vuçiqi. Ne jemi vetëm një brez i vjetër që mendojmë ndryshe dhe e kuptojmë kur vendi është në vështirësi, edhe pse jemi të vetëdijshëm se faktori kohë po shkon – plakja dhe largimi ynë”, tha për Danas, Zvonimir Gvozdenoviç, babai i të vrarës Vukota Gvozdenoviq.
Ai është ndër të paktët në mesin e prindërve të të rinjve të plagosur që tani dëshiron të flasë për mediat, ndonëse si të tjerët mendon se “gjithçka tashmë është thënë”.
“Gjëja më e vështirë për ne është kur vjen 14 dhjetori, dita kur ndodhi vrasja. Ato tre ditë deri më 16 dhjetor janë ferr për të gjithë ne, të cilin nuk do t’ia urojmë as armiqve tanë më të këqij. Ne e kemi të qartë situatën në Kosovë, e kuptojmë që atje poshtë ka pasur luftë, e kuptojmë pozitën në të cilën ndodhet vendi ynë, por edhe pse po plakemi, duhet të bëjmë diçka që e vërteta për ‘Panda’. Më në fund zbulohet”, thekson Zvonimir Gvozdenoviq.
