Ky trup i gjerë uji – Deti Paratethys – arriti të strehojë specie që nuk gjenden askund tjetër, përfshirë balenat më të vogla në botë. Dy studime të reja zbulojnë sesi u formua trupi antik i ujit, dhe si ndryshimet përreth ndihmuan në lindjen e elefantëve, gjirafave dhe gjitarëve të tjerë të mëdhenj që enden sot në planet.
Për të ndërtuar atë kronologji, paleo-oqeanografi Dan Palcu i Universitetit të São Paulo dhe kolegët e tij në kampusin kryesor, mblodhën të dhëna nga të dhënat gjeologjike dhe fosilet. Në pjesën më të madhe të saj, trupi i ujit të cilin disa shkencëtarë e konsiderojnë si një det të brendshëm, shtrihej nga Alpet lindore në atë që tani është Kazakistani, duke mbuluar më shumë se 2.8 milionë kilometra katrorë.
Zonë kjo e cila është me e madhe se Deti Mesdhe i sotëm. Sipas raporteve dhe analizave liqeni dikur përmbante më shumë se 1.77 milionë kilometra kub ujë, më shumë se 10 herë vëllimi i gjetur në të gjithë liqenet e sotëm të ujërave të ëmbla dhe të kripura së bashku.
Por zhvendosjet e klimës bënë që liqeni të tkurret në mënyrë dramatike të paktën katër herë gjatë jetës së tij 5 milionë-vjeçare, me nivelet e ujit që bien deri në 250 metra midis 7.65 milionë dhe 7.9 milionë vjet më parë. Gjatë episodit më të madh të tkurrjes, liqeni humbi sa një e treta e ujit dhe më shumë se dy të tretat e sipërfaqes së tij.
Këto zhvendosje zhdukën shumë specie ujore, duke përfshirë specie të shumta të algave njëqelizore dhe organizma të tjerë të vegjël, të lirë që lëvizin, raportojnë studiuesit.
Paratethys shpejt u bë shtëpia e një larmie të gjerë molusqesh, krustacesh dhe gjitarësh detarë që nuk gjenden askund tjetër në tokë. Shumë prej balenave, delfinëve dhe vulave që jetonin atje ishin versione miniaturë të atyre që gjenden në det të hapur.
Ndryshimet në klimën që shkaktuan tkurrjen e liqenit gjithashtu ndikuan në evolucionin e kafshëve të tokës. Përderisa nivelet e ujit ranë, vija bregdetare e ekspozuar rishtas u bë kullota.
Të dhënat fosile tregojnë se në zonat në veri të Paratethys, paraardhësit e deleve dhe dhive të ditëve moderne endeshin krah për krah me antilopën primitive.
Paratethys ishte paracaktuar për një fat më të trishtuar. Ajo pushoi së ekzistuari diku nga 6.7 milionë dhe 6.9 milionë vjet më parë, kur erozioni krijoi një dalje në skajin jugperëndimor të liqenit. Kjo dalje e cila tani ka të ngjarë të jetë zhytur nën Detin Egje, ku lindi një lumë i shkurtër që përfundimisht e gjeti rrugën e tij për në Mesdhe.
