“The Economist“
Krateret e mëdha përgjatë urës Antonovsky në Kherson, një qytet në Ukrainën jugore, ilustron fuqinë e një goditjeje precize. Ura, një nga vetëm dy rrugët kryesore për në ose jashtë qytetit përtej lumit Dnipro, u bë e pakalueshme më 27 korrik nga ushtarët ukrainas, të cilët po luftojnë për të rimarrë Khersonin nga forcat ruse.
Ata përdorën një numër të madh raketash HIMARS të furnizuara nga Amerika, sistem i cili mbështetet në sinjalet e sistemit të pozicionimit global GPZ) për të gjetur objektivin. GPS është një mjet i fuqishëm lufte, por shpesh mund të bëhet i padobishëm nga armiku.
Çfarë mund të bëjë Rusia për të parandaluar më shumë sulme të këtij lloji?
Sistemi i pozicionimit global NavStar u zhvillua nga forcat ajrore të Amerikës në vitet 1970. Ishte sistemi i parë që ofronte navigim portativ dhe të saktë kudo në tokë. Marrësi siguron sinjale të sakta kohore nga disa satelitë dhe llogarit pozicionin e tij me anë të një trekëndëshi.
Municionet e drejtuara nga GPS kanë zëvendësuar pothuajse plotësisht bombat e padrejtuara në arsenalin e Amerikës. Shumë armë të tjera, nga raketat deri te predha artilerie, janë gjithashtu të aktivizuara me GPS. Pjesa më e madhe e armëve të vjetra të Ukrainës të prodhuara nga Rusia nuk janë aq të avancuara. Por Amerika dhe mbështetësit e tjerë po ofrojnë raketa dhe predha artilerie të drejtuara nga GPS. Teknologjia është e shtrenjtë, por pothuajse garanton një goditje, duke supozuar se objektivi është i palëvizshëm dhe vendndodhja e tij dihet.
Por GPS mund të jetë i cënueshëm. Satelitët që e furnizojnë me të dhëna atë janë rreth 20,000 kilometra larg Tokës, por transmetuesit e tyre nuk janë më të fuqishëm se dritat e para të një makine.
Sinjalet e tyre të dobëta mund të mbyten nga transmetuesit e radios që veprojnë në të njëjtat gjatësi vale. Disa janë më të vështira për t’u bllokuar se të tjerët. Marrësit ushtarakë GPS mund të përdorin “M-code”, një sinjal vetëm për qëllime ushtarake. Disa marrës kanë filtra elektronikë për të ndarë sinjalet nga zhurma dhe antena drejtimi për të marrë vetëm sinjalet nga satelitët.
Armët amerikane, të tilla si raketat HIMARS, kanë gjithashtu udhëzim inercial rezervë, i cili mat nxitimin dhe e përdor atë për të ekstrapoluar distancën dhe drejtimin. Kjo fillon nëse GPS nuk arrin të drejtojë raketën.
Megjithatë, Dana Goëard, presidente e Fondacionit për Navigimin dhe Kohën, ekspertë në përdorimin e GPS, mendon se Rusia mund të bëjë më shumë për të parandaluar sulmet precize në Ukrainë. Fakti që nuk po i përdor tani mund të jetë për shkak se i druhet ekspozimit të plotë, të cilin mund ta përdorë në një luftë të hapur me NATO-n.
Një bllokues me fuqi të lartë është ekuivalenti i radios së një fari, duke e bërë atë një objektiv shumë të dukshëm. Disa forca ruse madje mund të përdorin GPS në vend të Glonass, teknologjinë e tyre ekuivalente (por më pak të besueshme). Ministri i Mbrojtjes i Britanisë, Ben Ëallace, ka thënë se disa pilotë rusë janë duke regjistruar marrës komercialë GPS në panelet e tyre të instrumenteve. Kremlini mund të ketë vendosur të kufizojë bllokimin e GPS për të shmangur ndërprerjen edhe për forcat e veta.
Rusia është gjithashtu në gjendje t’i bëjë plotësisht të padobishëm satelitët GPS, duke përdorur një sulm kibernetik ose fizik. Por ka shumë pak gjasa që të ndërmerret një hap kaq dramatik thjesht për të penguar sulmet e Ukrainës.
Një sulm ndaj GPS do të ishte një sulm ndaj Amerikës, dhe kështu rrezikon të tërheqë NATO-n në konflikt. Megjithatë, për t’iu kundërvënë një kërcënimi të tillë, Amerika prej kohësh po zhvillon alternativa ndaj navigimit satelitor.
Në qershor ajo testoi një sistem të quajtur RATS në një bombardues B-2. Shumica e sistemeve të këtij lloji përdorin radarin e avionit për të gjetur me saktësi vendndodhjen e tij.
Ndërkohë, ndërsa Ukraina merr më shumë raketa-hedhës të drejtuar nga GPS nga Amerika dhe Britania, Rusia mund të rrisë përpjekjet e saj të bllokimit. Por për momentin, municionet e drejtuara nga satelitët janë ende duke goditur objektivat me saktësi mbresëlënëse. /abcnews.al
