Propozimi i presidentit amerikan Donald Trump për të “pastruar” Rripin e Gazës duke zhvendosur më shumë se një milion palestinezë në vendet fqinje ka tërhequr kritika të ashpra, me kundërshtarët që e dënojnë atë si spastrim etnik dhe paralajmërim për kaos rajonal.
Trump tha të shtunën se do të dëshironte që Jordania dhe Egjipti të merrnin banorët e Gazës të zhvendosur brenda vendit nga lufta shkatërruese e Izraelit në enklavë.
“Ju po flisni për një milion e gjysmë njerëz dhe ne thjesht ‘e pastrojmë’ të gjithë atë”, u tha ai gazetarëve në bordin e Air Force One, shkruajnë mediat e huaja.
Transferimi i mundshëm, tha ai, “mund të jetë i përkohshëm” ose “mund të jetë afatgjatë”.
Të dy vendet e hodhën poshtë me shpejtësi idenë.
Por, nëse miratohet, propozimi do të shënonte një shkëputje të mprehtë nga qëndrimi i administratës së Joe Biden se Gaza nuk duhet të shpopullohet dhe mund të sinjalizojë një ndryshim nga një qëndrim i kahershëm i SHBA-së se Gaza duhet të jetë pjesë e një shteti të ardhshëm palestinez.
Ai gjithashtu do të lidhë administratën Trump me politikanët më radikalë të ekstremit të djathtë të Izraelit, të cilët mbrojnë transferimin e palestinezëve jashtë territorit për t’i hapur rrugë vendbanimit hebre.
Propozimi i Trump është përqafuar nga politikanët ekstremistë izraelitë, duke përfshirë ministrin e financave Bezalel Smotrich – i cili ka ndezur polemika duke pretenduar se “nuk ekziston diçka e tillë si një popull palestinez” – dhe ish-ministri i Sigurisë Kombëtare, Itamar Ben Gvir, i cili dikur u dënua për mbështetje terrorizmit dhe nxitjes së racizmit anti-arab.
Politikanët palestinezë e dënuan atë si një plan për pastrimin etnik të Gazës nga toka e tyre.
Dhe në Shtetet e Bashkuara, edhe senatori Lindsey Graham – një nga mbështetësit më të zjarrtë të Izraelit në Kongres – i tha CNN në një intervistë se nuk besonte se ideja ishte “shumë praktike”.
“Unë nuk e di se për çfarë po flet”, tha Graham, duke iu referuar Trump.
Ekspertët paralajmërojnë se përtej shqetësimeve morale dhe ligjore, një fluks refugjatësh në vendet fqinje arabe mund t’i destabilizojë ata dhe të përbëjë një kërcënim ekzistencial.
Pajtimi me propozimin e Trump, thonë ata, do të provokonte zemërim të gjerë publik – një rrezik për ato qeveri.
“Një Nakba e dytë palestineze”
“Nëse ata do të pranojnë të jenë pjesëmarrës dhe të presin palestinezët në një spastrim etnik, kjo padyshim që do të ishte indinjuese dhe vërtet destabilizuese për të dy vendet”, mendon Timothy Kaldas, zëvendësdrejtor i Institutit Tahrir për Politikat e Lindjes së Mesme në Uashington, DC.
Të dy qeveritë egjiptiane dhe jordaneze “do të përballeshin nga opozita gjithëpërfshirëse e brendshme nëse do të shiheshin nga publiku i tyre si të vetëkënaqur me një Nakba të dytë palestineze”, tha Hasan Alhasan, bashkëpunëtor i lartë për politikën e Lindjes së Mesme në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike në Bahrein, duke iu referuar vitit 1948, kur rreth 700,000 palestinezë u larguan ose u dëbuan me forcë nga shtëpitë e tyre në Palestinën historike, gjatë krijimit të Izraelit.
Izraeli i ka ndaluar ata dhe pasardhësit e tyre të kthehen, duke lënë miliona refugjatë në vendet fqinje pa shtetësi ose pa perspektivë për zhvendosje të përhershme.
“Duke pasur parasysh se palestinezët e Gazës nuk kanë gjasa të largohen vullnetarisht, një zhvendosje e detyruar drejt Egjiptit ose Jordanisë do të përbënte një sërë kërcënimesh ekzistenciale për këto dy vende”, paralajmëron Alhasan, përcjell Telegrafi.
Për Jordaninë, e cila tashmë është shtëpia e miliona palestinezëve, një ndryshim demografik “do të kërcënonte mbajtjen në pushtet të monarkisë Hashemite”, tha ai, duke shtuar se financiarisht, “as Egjipti dhe as Jordania nuk mund të përballojnë të strehojnë miliona refugjatë të tjerë”.
Siç kujtojnë mediat, Egjipti dhe Jordania janë dy nga aleatët më të afërt të SHBA-së në Lindjen e Mesme dhe përfituesit kryesorë të ndihmës amerikane, të cilët për dekada i kanë lidhur politikat e tyre rajonale me interesat e SHBA-së.
Ato ishin vendet e para arabe që nënshkruan traktate paqeje me Izraelin dhe kanë mbajtur marrëdhënie me të, duke përfshirë koordinimin e sigurisë, pavarësisht pakënaqësisë së gjerë publike.
Shqetësimet e sigurisë
Të dielën, Egjipti dhe Jordania riafirmuan refuzimin e tyre ndaj dëbimit ose zhvendosjes së palestinezëve.
“Jordania është për jordanezët dhe Palestina është për palestinezët”, tha ministri i jashtëm jordanez Ayman Safadi në një konferencë shtypi në Aman të dielën. “Refuzimi ynë për dëbimin është i palëkundur dhe i pandryshueshëm”.
Ministria e Jashtme e Egjiptit tha gjithashtu se kundërshton “deportimin ose inkurajimin e transferimit ose largimit të palestinezëve nga toka e tyre”.
Gjatë gjithë luftës, Jordania dhe Egjipti kanë “mohuar thirrjet e brendshme” për të ndërprerë lidhjet me Izraelin dhe Egjipti ka luajtur një rol kyç ndërmjetësues midis Izraelit dhe Hamasit.
Në tetor 2023, në të dy vendet shpërthyen protesta në mbështetje të palestinezëve në Gaza, ku shumë prej tyre treguan pakënaqësi me bashkëpunimin e qeverive të tyre me Izraelin, duke pasur parasysh numrin e madh njerëzor që kishte shkaktuar lufta e Izraelit.
Madje Kaldas, i Institutit Tahrir, tha se pranimi i një transferimi të popullsisë palestineze do të ishte më i kushtueshëm për të dy vendet sesa humbja e ndihmës amerikane ku mbështeten të dyja vendet.
Siç edhe dihet, Egjipti dhe Jordania tashmë strehojnë një numër të konsiderueshëm refugjatësh.
Deri në janar, kishte 877,000 refugjatë dhe azilkërkues të regjistruar në Egjipt, sipas UNHCR, agjencia e Kombeve të Bashkuara për refugjatët.
Në maj, ambasadori palestinez në Kajro, Diab al-Louh, ka thënë se rreth 100,000 banorë të Gazës kishin kaluar në Egjipt që nga fillimi i luftës, sipas Reuters.
Ndërkohë në Jordani, më shumë se 2.39 milionë refugjatë palestinezë janë të regjistruar në UNRWA, agjencia e OKB-së për refugjatët palestinezë, tha agjencia.
Të dyja vendet mund të kenë gjithashtu shqetësime sigurie nëse territoret e tyre bëhen baza për sulme ndaj Izraelit, tha Alhasan.
Kjo mund të tensionojë më tej traktatet e tyre të paqes me Izraelin, paralajmëron ai.
“Duke kërkuar të shpopullojë Gazën nga banorët e saj palestinezë, Trump… po bën ofertën e fanatikëve të ekstremit të djathtë të Izraelit”, tha Alhasan.
“Për ironi, propozimi i Trump, nëse do të materializohej, në fakt do të ishte vetëshkatërrues”, vlerëson ai.
Destabilizimi i Egjiptit dhe Jordanisë do të “favorizonte forcat politike islamike, veçanërisht Vëllazërinë Myslimane”, dhe këto “do të ishin shumë më pak miqësore me SHBA-në dhe më shumë ndaj Hamasit”.
