Kritikët e Erdogan shqetësohen se lufta do t’i japë liderit turk një nxitje shumë të nevojshme. Të tjerë pretendojnë se pasojat e tij ekonomike, qoftë rritja e çmimeve globale të energjisë dhe ushqimeve, apo humbja e miliona turistëve rusë dhe ukrainas, do ta përshpejtojë më tej rënien e tij. Megjithatë, pyetja më e rëndësishme është se çfarë mësimesh, ka nxjerrë Erdogan nga tragjedia në vendin fqinj
Teksa presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan shikon forcat ruse në Ukrainë, ai mund të rimendojë ambiciet e tij – ose të arrijë në përfundimin se Turqia është në një vend më të mirë se kurrë. Izolimi diplomatik i Turqisë ishte fokusi i ekspertëve në vitet e fundit. Por sot, Ankarasë po i mbaron tapeti i kuq. Gjatë javës së kaluar, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg, kancelari gjerman Olaf Scholz, presidenti izraelit Isaac Herzog dhe kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis janë takuar të gjithë me Presidentin e Turqisë Rexhep Tajip Erdogan, duke e rikthyer atë në skenën botërore ashtu siç profetizuan shumë. Edhe presidenti i SHBA Joe Biden bëri thirrjen e tij të dytë telefonike me Erdoganin që nga marrja e detyrës në janar 2021. Arsyeja e menjëhershme është konflikti në Ukrainë.
Erdogan po merr vëmendjen, duke justifikuar se nën udhëheqjen e tij Turqia ka rimarrë peshën dhe ndikimin që me të drejtë i takon asaj. “E theksoj këtë, Turqia dhe populli turk, në dashtë Zoti, do të lënë gjurmë në shekullin e 21-të”, deklaroi Erdogan në një ceremoni çmimesh në Ankara.
Kritikët e Erdogan shqetësohen se lufta do t’i japë liderit turk një nxitje shumë të nevojshme. Të tjerë pretendojnë se pasojat e tij ekonomike, qoftë rritja e çmimeve globale të energjisë dhe ushqimeve, apo humbja e miliona turistëve rusë dhe ukrainas, do ta përshpejtojë më tej rënien e tij. Megjithatë, pyetja më e rëndësishme është se çfarë mësimesh, ka nxjerrë Erdogan nga tragjedia në vendin fqinj. Disa janë menjëherë të dukshme: Përballë një kërcënimi ekzistencial të perceptuar, Perëndimi “i përgjumur” mund të bashkohet dhe përgjigja e tij mund të jetë e egër. Presidenti rus Vladimir Putin nënvlerësoi jashtëzakonisht reagimin e Perëndimit dhe të Ukrainës. Njerëzit e tij tani janë më të varfër dhe imazhi i tij si një strateg i pakrahasueshëm është pluhur.
Nicholas Danforth, autori i “Ribërja e Turqisë Republikane: Kujtesa dhe Moderniteti që nga Rënia e Perandorisë Osmane” vuri në dukje, “Instinktet anti-irredentiste të Evropës janë të thella. Perëndimi është gjithashtu i motivuar nga një ndjenjë e fuqishme e historisë së tij dhe agresioni irredentist e shkakton atë”.
“Të jesh Putin është më e vështirë se sa duket, madje edhe për Putinin”, tha Danforth. Gjithashtu, Neni 5 i NATO-s, i cili thotë se “një sulm i armatosur kundër një ose më shumë anëtarëve të NATO-s do të konsiderohet si një sulm kundër të gjithëve”, ofron mbrojtje të vlefshme, kjo është arsyeja pse vendet e ish-bllokut lindor ishin të gjitha kaq të dëshpëruara për t’u bashkuar. Përgjigja e Erdoganit në frontin diplomatik, të paktën tani për tani, imiton Ismet Inonu, një ish-president dhe bashkëluftëtar i Ataturkut. Në ditët e para të Luftës së Ftohtë, Inonu u përpoq “të shmangte zgjedhjen e palëve ose të tërhiqej në luftë duke bërë aq sa duhet për ta mbajtur secilën palë të lumtur dhe duke u kthyer drejt cilësdo palë që fitonte”, kujtoi Danforth.
Në mënyrë të ngjashme, që nga fillimi i konfliktit në Ukrainë, Ankaraja ka kërkuar të ndërmjetësojë midis Kremlinit dhe Kievit, duke bashkuar ministrat e jashtëm të të dy vendeve në Turqi për herë të parë që nga pushtimi i Rusisë. Në të njëjtën kohë, ajo denoncoi vazhdimisht agresionin rus, bllokoi ngushticat e Bosforit për anijet luftarake ruse dhe transferoi më shumë dronë luftarakë në Ukrainë, duke mbajtur hapësirën ajrore të saj të hapur për avionët rusë. Ajo nuk i është bashkuar asnjë sanksioni perëndimor kundër Rusisë.
Turqia është një korridor jetik për përpjekjet ruse të luftës në Siri. Kjo shpjegon pjesërisht pse Kremlini duket kaq i prirur për marrëdhënie të mira me Ankaranë. “Turqia ka nevoja që për momentin mund të plotësohen vetëm përmes bashkëpunimit me Shtetet e Bashkuara dhe deri diku me Evropën. Për këtë arsye, kryesisht, por jo ekskluzivisht, ne marrim këtë anim ose sinjalizim të vazhdueshëm drejt Uashingtonit dhe Brukselit”, tha Gingeras. Tani për tani, “Uashingtoni është i gatshëm t’i japë Ankarasë pak liri veprimi në ruajtjen e ambivalencës së saj strategjike”, shtoi Gingeras. “Ekziston një rrezik i qartë për Uashingtonin dhe Evropën në krijimin e një përçarjeje me Ankaranë në një kohë kur unanimiteti shihet si jetik për t’i dhënë fund krizës”. Megjithatë, kjo llogaritje mund të ndryshojë nëse Putini përdor armë jokonvencionale. Është e paqartë nëse Ankaraja ka zbatuar skenarë të tillë dhe nëse po, nëse Erdogan do të marrë këshillat e vartësve të tij.
Megjithatë, të hënën Erdogan u tha gazetarëve se ishte “shumë herët” për të thënë nëse Turqia do të blinte më shumë pajisje ushtarake nga Rusia, gjë që do të çonte në sanksione edhe më të ashpra të SHBA.
Selim Koru, një bashkëpunëtor në Institutin e Kërkimeve të Politikës së Jashtme, një institut kërkimi në Filadelfia, mendon se Erdogan ende beson se Perëndimi duhet të rifitojë Turqinë dhe jo anasjelltas. “Ai pret që ata të kuptojnë rëndësinë e tij dhe t’i japin atij më shumë nga ajo që ai dëshiron”, tha Koru. Si i tillë, largimi i Erdoganit nga kriza aktuale mund të jetë se ai është në një pozicion negocimi edhe më të mirë se më parë. Rivalët e tij mund të shpresojnë vetëm se ajo që ai mendon se do ta mbajë në pushtet do të ketë efektin e kundërt. Siç duken gjërat aktualisht, mund të mos jetë më një ëndërr.
