Çfarë po ndodh në Qipro: Turqit qipriotë në konflikt me britanikët

Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan kritikoi forcat paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara në Qipro për bllokimin e ndërtimit të një rruge në atë ishull në Detin Mesdhe, duke e vlerësuar atë veprim si “të papranueshëm” dhe sjelljen e forcave paqeruajtëse ndaj turqve qipriotë si të njëanshme.

Që nga viti 1974, Qiproja është ndarë në pjesën jugore, greke, që është anëtare e Bashkimit Evropian, dhe në pjesën veriore, turke, e cila nuk njihet nga asnjë vend në botë përveç Turqisë, dhe që mban 35,000 ushtarë të saj.Forcat paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara janë të vendosura në zonën tampon midis pjesëve veriore dhe jugore të ishullit.

Duke folur pas një takimi të kabinetit të tij, Erdogan tha se Turqia nuk do të tolerojë asnjë sjellje “të paligjshme” ndaj turqve qipriotë.

Disa ditë më parë, turqit qipriotë të zemëruar luftuan me grushte dhe shkelma me një grup paqeruajtëssh ndërkombëtarë për ndalimin e ndërtimit të një rruge përmes zonës tampon të kontrolluar nga OKB.

Sulmi ndodhi kur paqeruajtësit qëndruan në rrugën e punëtorëve të rrugës që ndërtonin një rrugë midis fshatit Arsos, në veri të ishullit, dhe fshatit të përzier etnikisht të Pila, në zonën tampon midis të tretës veriore të okupuar të ishullit dhe jugut. pjesë e njohur ndërkombëtarisht e Qipros.

UN Peacekeeping Force tried to prevent the Pile-Yiğitler Road Project & parked their vehicles on Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) territory.

TRNC security forces swept the UN vehicles from the area with the help of bulldozers. pic.twitter.com/Kw4BEgCFrC

— Clash Report (@clashreport) August 18, 2023

“Parandalimi i turqve qipriotë që jetojnë në Pila për të ardhur në vendin e tyre nuk është as ligjore dhe as njerëzore,” tha Erdogan.
Paqeruajtësit hodhën në hije paanshmërinë e tyre dhe dëmtuan reputacionin e tyre në këtë ishull me ndërhyrje fizike ndaj vendasve dhe deklarata fatkeqe pas ndërhyrjes.

Një klip tregon dhjetëra turq qipriotë që i afrohen një grupi shumë më të vogël ushtarësh sllovakë dhe britanikë të OKB-së. Disa nga paqeruajtësit që u përpoqën të pengonin ndërtimin e rrugës u goditën me grusht në fytyrë teksa përpiqeshin të krijonin një mur të gjallë duke u kapur pas njëri-tjetrit. OKB-ja njoftoi se tre ushtarë u plagosën lehtë dhe se atyre iu dha kujdes mjekësor.

Një përshkallëzim që nuk shihet prej kohësh

Një përshkallëzim i tillë i tensionit në ishull nuk është parë prej vitesh. Rruga e diskutueshme do t’u mundësonte turqve qipriotë akses të drejtpërdrejtë në fshatin Pila, duke anashkaluar një pikë kontrolli në skajin verior të bazës ushtarake britanike.

Baza është një nga dy të mbajtura nga Britania në ishull që kur Qipro fitoi pavarësinë nga sundimi i saj kolonial në vitin 1960.

Grekët qipriotë e shohin ndërtimin e rrugës si një lëvizje që ka një qëllim ushtarak në një pikë të ndjeshme përgjatë zonës tampon që shtrihet 180 kilometra përgjatë vijës ndarëse me shtetin e panjohur ndërkombëtarisht të turqve qipriotë.

“Kërcënimet për sigurinë e forcave paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara dhe dëmtimi i pronës së OKB-së janë të papranueshme dhe përbëjnë një krim të rëndë sipas ligjit ndërkombëtar që do të ndiqet penalisht në përputhje me ligjin,” tha në një deklaratë forca paqeruajtëse UNFICIP.

OKB-ja akuzohet për paragjykim

Zëdhënësi i UNFICIP Alim Siddiqui tha se OKB nuk do të heqë dorë nga “bllokimi ose pengimi i ndërtimit të rrugës me mjete jo të dhunshme”. Sipas tij, ndërtimi i rrugës do të shkelte mandatin e forcës paqeruajtëse për të ruajtur status quo-në brenda zonës tampon.

Pas incidentit, autoritetet qipriote turke fajësuan paqeruajtësit e OKB-së për provokimin e konfliktit, duke i quajtur veprimet e tyre “të papranueshme” dhe deklaratën e UNFICIP “akuza të pabaza”. Ata akuzuan UNFICIP-in si “të njëanshëm” dhe thanë se forcat ndërkombëtare duhet “të ndalojnë menjëherë” pengimin e ndërtimit të rrugës si një projekt “humanitar”.
“Ajo që pritet nga forcat paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara është të respektojnë emrin e tyre dhe të kontribuojnë në gjetjen e zgjidhjeve për nevojat humanitare të të gjitha palëve në ishull.” Ne nuk do të pranojmë faktin e kryer dhe paligjshmërinë në ishull”, tha Erdogan pas gjithçkaje.

Presidenti i Këshillit të BE-së Charles Michel dhe Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë Josep Borrell dënuan sulmet dhe bënë thirrje për qetësi.

Forcat paqeruajtëse të OKB-së janë në Qipro që nga viti 1963 për të ndarë grekët dhe turqit, të cilët janë vazhdimisht në konflikt vdekjeprurës, nga njëri skaj në tjetrin me një “vijë të gjelbër”. Mandati i misionit për të ruajtur status quo-në e zonës tampon u forcua në vitin 1974, kur Turqia kreu një pushtim ushtarak dhe pushtimin e pjesës veriore të ishullit pas një tentative për grusht shteti në Nikosia nga mbështetësit e bashkimit me Greqinë.