Në gusht të vitit 2023, një mercenar famëkeq serb i Bosnjës u shfaq në një program propagandistik rus, për të rekrutuar luftëtarë për luftën gjithëpërfshirëse kundër Ukrainës, që Kremlini kishte nisur 18 muaj më parë.
“Dua t’i ftoj si rusët,ashtu edhe serbët”, tha në atë intervistë Davor Saviçiq, atëkohë i lidhur me grupin tashmë të zhdukur mercenar, Wagner, i cili luftoi në Siri dhe në Ukrainë.
“Njësia është duke operuar dhe do të vazhdojë të operojë”, tha ai.
Më herët, Saviçiq ishte i kujdesshëm me gazetarët, në lidhje me aktivitetet e tij në Rusi, duke u thënë vetëm se ishte një punëtor i thjeshtë ndërtimi, që jetonte jashtë Moskës.
Në intervistën për programin pro Kremlinit, Solovyov Live, ai pohoi se njësia e tij vullnetare “po nënshkruante një kontratë me Ministrinë [ruse] të Mbrojtjes”.
Por, një bazë e të dhënave që rrodhi nga spitali i Ministrisë ruse të Mbrojtjes dhe e siguroi Radio Evropa e Lirë, tregon se lidhjet e Saviçiqit me ushtrinë ruse, janë shumë më të thella se ato të një ndërtuesi të thjeshtë ose rekrutuesi vullnetar: ai është i listuar si kolonel i agjencisë së inteligjencës ushtarake – GRU.
Saviçiq, i cili u sanksionua nga Mbretëria e Bashkuar në nëntor për “destabilizimin e Ukrainës”, është mes qindra luftëtarëve të huaj të listuar në databazën në fjalë.
Ajo ka mbi 165.000 të dhëna individuale, të cilat ofrojnë informacione për viktimat që Moska i ka pësuar që nga nisja e pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës, tre vjet më parë.
Megjithatë, një vlerësim përfundimtar për të gjithë shtetasit e huaj që kanë shërbyer në forcat e armatosura të Rusisë, nuk ka.
Sipas vlerësimeve perëndimore, numri i viktimave ruse – qofshin të vrarë ose të plagosur – sillet në rreth 700.000.
Por, të dhënat që rrodhën, ofrojnë edhe një sërë provash për mercenarët e huaj të Rusisë – disa prej të cilëve u regjistruan për pagë, ndërsa të tjerë nën presion ose ranë pre e mashtrimeve.
Një analizë që u bëri REL-i të dhënave për shtrimet në spital, zbuloi se ushtarë të huaj nga dhjetëra vende – përfshirë Serbinë, Nepalin, Indinë, Kinën, Shri Lankën, Kubën e Kamerunin – janë trajtuar në spitalet ushtarake ruse midis shkurtit 2022, kur presidenti rus, Vladimir Putin, filloi pushtimin e Ukrainës, dhe mesit të qershorit, 2024.
Të dhënat që rrodhën
Baza e të dhënave u mor nga rreshteri Aleksei Zhilyaev, i cili komandonte një njësi evakuimi të ushtrisë ruse, por që nga ajo kohë iku në Francë, ku është duke kërkuar azil politik.
Analiza e REL-it identifikoi 165.584 të dhëna unike, përfshirë: emra, grada, data të pranimit në spital, data të daljes nga spitali, lloje të plagëve ose lëndimeve dhe njësi ku shërbenin ushtarët.
REL-i e filtroi dhe organizoi databazën, për të eliminuar të dhënat e dyfishta dhe gabimet.
Për të verifikuar vërtetësinë e tyre, REL-i, gjithashtu, krahasoi një nëngrup të të dhënave me informacionet e disponueshme publikisht, si postimet në mediat sociale apo raportet e mediave.
Emri i Saviçiqit në databazë është regjistrimi i parë i njohur nga Qeveria ruse që e identifikon atë si oficer të GRU-së.
Puna e tij në rekrutimin e mercenarëve të huaj anembanë globit, megjithatë, pak kuptohet.
Shtetas të Serbisë ose serbë të Bosnjës luftuan përkrah forcave ruse në Siri dhe Ukrainë edhe para pushtimit të shkurtit 2022, por diku nga fundi i vitit 2021 Saviçiq filloi të rekrutonte mercenarë për një njësi që ai e quante “Ujqër”.
Njësia e tij nënshkroi kontrata me një kompani fiktive ushtarake private, e quajtur Redut. Një hulumtim i Radios Evropa e Lirë zbuloi më vonë se ajo ishte një front i GRU-së për të rekrutuar luftëtarë për njësitë luftarake.
Sipas bazës së të dhënave, Saviçiq u trajtua për një plagë në shpatullën e djathtë, më 17 qershor të vitit 2022.
Se ku u plagos, nuk është e qartë, por, atëkohë, forcat ruse kishin nisur një sulm në Sjeverodonjeck, në lindje të Ukrainës, ndërsa forcat ukrainase po kundërsulmonin pranë Izjumit, në rajonin jugor të Harkut.
Saviçiq, i cili nuk iu përgjigj kërkesës së REL-it për komente, u lirua nga një spital në Moskë më 7 korrik të vitit 2022, tregojnë të dhënat.
REL-i konfirmoi se së paku pesë shtetas serbë të listuar në bazën e të dhënave, kanë luftuar në Ukrainë.
Rekrutimi i luftëtarëve të huaj të Rusisë
Si Rusia, ashtu edhe Ukraina rekrutuan luftëtarë të huaj për luftë.
Punonjësit imigrantë në Rusi – ata nga Azia Qendrore, për shembull – ishin shënjestër e rekrutuesve ose zyrtarëve të migracionit, të cilët i detyronin të nënshkruanin kontrata për të luftuar – ndonjëherë edhe pa e ditur.
Në muajt pas pushtimit të shkurtit 2022, kur trupat ukrainase u shkaktuan humbje më të rënda seç pritej forcave ruse, komandantët rusë kuptuan se u nevojiteshin sisteme të reja rekrutimi e mobilizimi, për t’i rimbushur njësitë e zbrazura.
Mercenarët e Wagner-it u bënë një pjesë e dukshme e forcës. Ashtu u bënë edhe dhjetëra mijëra të burgosur, të cilët u joshën – fillimisht nga Wagner-i e më vonë nga vetë Ministria ruse e Mbrojtjes – për të luftuar në këmbim të lirisë.
Në shtator të vitit 2022, Putin urdhëroi një mobilizim të pjesshëm të rezervistëve të vendit, duke grumbulluar rreth 300.000 burra për luftë.
Në prill të vitit 2024, Ministria britanike e Mbrojtjes raportoi se të huajve që pranonin të shërbenin në ushtrinë ruse, u premtohej një pagë mujore prej 2.200 dollarësh dhe një pasaportë ruse.
Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, Zhilyaev tha se disa luftëtarë të huaj morën deri në 640.000 rubla, apo 7.400 dollarë në muaj, në mes të vitit 2024. Kjo shumë ishte tri herë më e lartë se ajo për ushtarët e rregullt rusë.
Zhilyaev tha se këtë shifër e mësoi nga një ushtar i huaj.
