Revista e respektuar amerikane “Foreign Affairs” publikoi një analizë të gjerë për rolin e Rusisë në Ballkan, si dhe kontributin e rrezikshëm të Serbisë në nxitjen e krizës. Siç rikujton FA, në fund të shtatorit, Serbia vendosi armë të avancuara në kufirin e saj me Kosovën, që shënoi një nga forcat ushtarake më të mëdha serbe që nga përfundimi i luftës në Kosovë gati një çerek shekulli më parë.
Në Shtetet e Bashkuara, një zëdhënës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare e quajti atë “një shfaqje të paprecedentë të artilerisë së avancuar serbe, tankeve dhe këmbësorisë së mekanizuar”.
Sekretari amerikan i Shtetit, Anthony Blinken, i telefonoi presidentit serb Aleksandar Vuçiq, duke kërkuar “de-përshkallëzimin urgjent”.
Megjithëse ndërtimi u shpërfill kryesisht nga media perëndimore në atë kohë – dhe që atëherë është harruar për shkak të shpërthimit të luftës midis Izraelit dhe Hamasit – është pjesë e një zhvillimi alarmues në Ballkan.
Preteksti i menjëhershëm për mobilizimin serb të forcave ishin disa muaj trazirash mes Kosovës dhe Serbisë, ndërkohë që një paqe e brishtë është ruajtur që kur bombardimet e NATO-s e ndihmuan Kosovën të fitonte de fakto pavarësinë nga Beogradi në luftën e viteve 1998-99.
Serbia vendosi forcat e saj në gatishmëri luftarake në maj pasi serbët etnikë që jetojnë në Kosovë u përleshën me policinë e Kosovës. Dhe pastaj në shtator, pak para mobilizimit të fundit të forcave në kufi, 30 serbë të armatosur etnikë sulmuan një patrullë policore në Kosovë. Në atë incident humbën jetën katër persona.
Por ka shumë indikacione se këto incidente po shkojnë përtej tensioneve të zakonshme të viteve të fundit. Këto incidente, siç shkruan Foreign Affairs, tregojnë edhe për kërcënimin në rritje që Rusia, partneri i Serbisë, paraqet për rajonin.
Për shembull, kryeministrja e Serbisë, Ana Brnabiq, tha në vitin 2022 se Kosova dhe Serbia ishin “në prag të konfliktit të armatosur”. Dhe Moska – e cila nuk e njeh pavarësinë e Kosovës – ka ndezur flakët, duke përdorur operacione informacioni për të nxitur mosbesimin midis palëve serbe dhe kosovare dhe për të përhapur mesazhe “skifter” që polarizojnë rajonin përgjatë vijave etnike dhe fetare.
Rusia gjithashtu ka ndërhyrë për të përfituar Serbinë pasi ka rritur varësinë e saj energjetike nga kompanitë e saj duke furnizuar gaz dhe naftë me zbritje të mëdha. Moska gjithashtu i ka premtuar Beogradit se do ta bllokojë Kosovën që të bëhet anëtare e Kombeve të Bashkuara.
Një pjesë e arsyes se pse Rusia është e lumtur të ngjallë konfliktin historik midis Kosovës dhe Serbisë është se ajo i shton burimet e NATO-s dhe minon fuqinë e SHBA-së në Evropë. NATO e detyroi Serbinë të tërhiqej nga Kosova në vitin 1999 dhe aleanca ka mbajtur një forcë më të vogël paqeruajtëse të NATO-s në Kosovë që atëherë.
Si rezultat, tensionet në rritje mes Kosovës dhe Serbisë po testojnë qëndrueshmërinë e NATO-s në rajon. Mbështetja për Serbinë i jep Rusisë një terren edhe në Ballkan. Zyrtarët serbë falënderuan Rusinë për “mbështetjen e integritetit territorial dhe sovranitetit të Serbisë” dhe theksuan se mbështetja e Moskës është arsyeja pse Serbia refuzon të vendosë sanksione ndaj Rusisë.
Duke bërë presion mbi Beogradin, SHBA-të arritën të qetësojnë valën e fundit të trazirave dhe disa ditë më vonë Vuçiq deklaroi se do të tërhiqte forcat e tij nga kufiri dhe se Serbia nuk kishte ndërmend të pushtonte Kosovën. Por tensionet mbeten të larta. Kosova e quajti sulmin e shtatorit si terrorizëm, ndërsa Vuçiq akuzoi Kosovën se po kryen “spastrim etnik brutal” të serbëve në Kosovë me ndihmën e “bashkësisë ndërkombëtare”.
Në të njëjtën kohë, Vuçiq nuk ka nevojë të udhëheqë një fushatë të plotë ushtarake në Kosovë për të çuar përpara projektin e tij të destabilizimit të vendit dhe poshtërimit të NATO-s. Ashtu si presidenti rus Vladimir Putin, Vuçiç përdor grupe paraushtarake për të arritur qëllimet e tij.
