Shkencëtarët kanë zbuluar një rezervuar me ujë të lëngshëm në Mars – thellë në koren e jashtme shkëmbore të planetit. Gjetjet vijnë nga një analizë e re e të dhënave nga Mars Insight Lander i NASA-s, i cili preku planetin në vitin 2018.
Landeri mbante një sizmometër, i cili regjistroi dridhje katërvjeçare – tërmete të Marsit – nga thellësia e Planetit të Kuq. Duke analizuar ato tërmete – dhe saktësisht se si lëviz planeti – zbuloi “sinjale sizmike” të ujit të lëngshëm.
Ndërkohë që ka ujë të ngrirë në polet e Marsit dhe dëshmi të avullit në atmosferë, kjo është hera e parë që uji i lëngshëm gjendet në planet. Gjetjet janë publikuar në Proceedings of the National Academy of Sciences.
Misioni shkencor i Insight përfundoi në dhjetor të 2022-shit, pasi tokëzuesi u ul i qetë duke dëgjuar “pulsin e Marsit” për katër vjet. Në atë kohë, sonda regjistroi më shumë se 1,319 tërmete.
Duke matur shpejtësinë e lëvizjes së valëve sizmike, shkencëtarët kanë gjetur se në cilin material ka më shumë gjasa të lëvizin.
“Këto janë në fakt të njëjtat teknika që ne përdorim për të kërkuar ujë në Tokë, ose për të kërkuar naftë dhe gaz”, shpjegoi Prof Michael Manga, nga Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, i cili ishte i përfshirë në kërkim.
Analiza zbuloi rezervuarë uji në thellësi rreth 6 deri në 12 milje (10 deri në 20 km) në koren e Marsit.
“Të kuptuarit e ciklit të ujit marsian është kritike për të kuptuar evolucionin e klimës, sipërfaqes dhe brendësisë,” tha studiuesi kryesor Dr Vashan Wright, nga Instituti Scripps i Oqeanografisë në UC San Diego.
Prof Manga shtoi se uji ishte “molekula më e rëndësishme në formësimin e evolucionit të një planeti”. Ky zbulim, tha ai, i përgjigjet një pyetjeje të madhe “ku shkoi i gjithë uji i Marsit?”.
Studimet e sipërfaqes së Marsit – me kanalet dhe valët e tij – tregojnë se, në kohët e lashta, kishte lumenj dhe liqene në planet. Por për tre miliardë vjet, ajo ka qenë një shkretëtirë.
Një pjesë e këtij uji humbi në hapësirë kur Marsi humbi atmosferën e tij. Por, tha Prof Manga, këtu në Tokë, “shumë nga uji ynë është nën tokë dhe nuk ka asnjë arsye që të mos jetë kështu edhe në Mars”.
Sonda Insight ishte në gjendje të regjistronte vetëm drejtpërdrejt nga korja nën këmbët e saj, por studiuesit presin që do të ketë rezervuarë të ngjashëm në të gjithë planetin. Nëse është kështu, ata vlerësojnë se ka mjaft ujë të lëngshëm në Mars për të formuar një shtresë në të gjithë sipërfaqen që do të ishte më shumë se gjysmë milje e thellë.
Megjithatë, theksojnë ata, vendndodhja e këtij uji nëntokësor marsian nuk është një lajm i mirë për miliarderët me plane të kolonizimit të Marsit, të cilët mund të duan ta përdorin atë.
“Është 10-20 km thellë në kore,” shpjegoi Prof Manga.
“Shpimi i një vrime 10 km të thellë në Mars – edhe për [Elon] Musk – do të ishte e vështirë”, tha ai për BBC News.
Zbulimi mund të tregojë gjithashtu një objektiv tjetër për kërkimin e vazhdueshëm për prova të jetës në Mars.
“Pa ujë të lëngshëm, ju nuk keni jetë,” tha Prof Manga. “Pra, nëse ka mjedise të banueshme në Mars, ato mund të jenë tani thellë nën tokë.” BBC
