Një aleancë e papritur midis Turqisë dhe Libisë është një tërmet gjeopolitik që zhvendos ekuilibrin e fuqisë në Mesdheun Lindor dhe Lindjen e Mesme.
Lëvizja e guximshme e Turqisë zemëroi rivalët e saj në rajon dhe hapi rrugën për një përshkallëzim dramatik në luftën civile 9-vjeçare të Libisë. Ajo gjithashtu detyroi udhëheqësit në Evropë dhe Uashington të vendosin se si ata do të kundërshtonin planin e Turqisë për të mbrojtur Qeverinë e Unitetit Kombëtar Libian dhe për të zgjatur kufijtë e saj detarë nga Evropa në Afrikë duke krijuar një “korridor uji përmes Mesdheut lindor që lidh brigjet e Turqisë dhe Libisë”.
Drejtuesit e Ankarasë besojnë se marrëveshja është një “goditje e madhe për gjeopolitikën e energjisë”, e cila kontribuon në mbrojtjen e të drejtës sovrane të Turqisë kundër “rojeve rajonale të status quo-së”.
Ndaj dhe rivalët e Turqisë nuk pajtohen. Ata e shohin këtë veprim si një goditje të fuqishme që minon aftësinë e tyre për të transportuar gaz natyror nga Mesdheu Lindor në Evropë, pa kaluar ujërat territoriale turke.
Në çdo rast, marrëveshja turko-libiane ka hapur derën për një konflikt më të gjerë që sigurisht do të përfshijë Egjiptin, Izraelin, Emiratet e Bashkuara Arabe, Arabinë Saudite, Evropën, Rusinë dhe Shtetet e Bashkuara. Të gjitha palët duket se kanë lënë kanalet diplomatike dhe, përkundrazi, po përgatiten për luftë.
Më 27 nëntor, Turqia dhe Libia nënshkruan një Memorandum Mirëkuptimi) që angazhoi Turqinë të sigurojë ndihmë ushtarake për qeverinë libiane të Unitetit Kombëtar. Memorandumi i Mirëkuptimit ka ripërcaktuar kufijtë detarë të Turqisë për të ndikuar në mënyrë dramatike transportin e gazit nga Mesdheu Lindor në Evropë. Izraeli është veçanërisht i brengosur që kjo marrëveshje e re do të rrezikojë planet e tyre për një tubacion gazi 1,900 kilometra EastMed që lidh burimin e gazit Leviathan në bregdetin e Izraelit me BE.
YNET News përmblodhi shqetësimet e Izraelit në një artikull: “Manovra turke mund të bllokojë hyrjen në det nga Izraeli”.
Artikulli thoshte: “Dy luftëra izraelite (në Sinai në 1956 dhe Lufta Gjashtë Dite në 1967) shpërthyen për shkak të një mosmarrëveshjeje për të drejtat në det. Izraeli duhet të marrë parasysh realitetin e ri në Mesdhe dhe duhet t’i konsiderojë veprimet turke si kërcënime të rëndësishme strategjike dhe të bëjë gjithçka që mund t’i adresojë ato … Kjo KEE (zonë ekskluzive ekonomike) ka ndarë Mesdheun Lindor, jashtëzakonisht të pasur me burime energjetike, midis Turqisë dhe Libisë, gjë që provokoi një valë dënimesh ndërkombëtare, veçanërisht nga Greqia, Egjipti dhe Qipro, të cilat mund të preken drejtpërdrejt ose indirekt … Turqia shpërfilli ujërat ekonomike të Greqisë, Qipros dhe Egjiptit. Ankesat janë në pritje në gjykatat ndërkombëtare mbi këtë procedurë të Ankarasë, por mosmarrëveshja mund të zgjasë për shumë vite. Në terma praktikë, Turqia ka krijuar një kufi detar që përfshin tërë Mesdheun “.
Zhvillimet e reja ka të ngjarë të intensifikojnë luftimet në terren në Libi, por gjithashtu thellojnë ndarjet brenda Libisë pasi ato përfaqësojnë formimin e aleancave të reja dhe vizatimin e linjave të reja të betejës. Nga njëra anë, ekziston boshti turko-libian, ndërsa nga ana tjetër, Greqia, Emiratet e Bashkuara Arabe, Arabia Saudite, Egjipti, Izraeli, Franca, Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe ndoshta Shtetet e Bashkuara, megjithëse Trump ende nuk e ka sqaruar pozicionin e tij.
Sidoqoftë, lufta midis qeverisë libiane të njohur ndërkombëtarisht dhe mbështetësve të Haftarit është vetëm një pjesë e vogël e luftës shumë më të madhe për burimet jetike të hidrokarbureve që zona strategjike e Mesdheut i ka të shumta.
“Zbulimi i rezervave të konsiderueshme të gazit natyror në fillimin e Mesdheut Lindor në vitin 2009 shënon fillimin e ndryshimeve në lojën gjeopolitike në rajon. Kjo ka çuar në aleanca të reja dhe të papritura midis Izraelit, Greqisë, Qipros dhe Egjiptit për të rritur shanset e tyre për pavarësi energjetike”, thuhet në trajtesë.
Rezervat e gazit natyror të rajonit vlerësohen në më shumë se 120 trilion metra kub.
Lëvizja ambicioze e Turqisë bën më shumë të ngjarë që rivalët e saj të rrisin mbështetjen e tyre për gjenelarin libian Haftar, i cili, sipas shumicës së raporteve të mediave, është një njeri i CIA-s i dërguar në Libi në vitin 2014 për të rrëzuar qeverinë në Tripoli dhe për të sunduar Libinë si një kukull amerikane. Forcat e Haftarit aktualisht kontrollojnë më shumë se 70% të territorit libian, dhe gati 60% e popullsisë jeton në një zonë nën kontrollin e një qeverie të njohur ndërkombëtarisht në Tripoli, të udhëhequr nga Kryeministri Fayez al-Sarraj.
Sipas mediave turke, më shumë se gjysma e trupave të Haftarit janë mercenarë nga Rusia dhe Sudani, kryesisht të paguar nga shtetet e Gjirit .
Mbështetja e Haftarit mund të pritet të vazhdojë të rritet në muajt e ardhshëm pasi në veçanti Berlini, Parisi dhe Uashingtoni, vendosin të forcojnë kukullat e tyre në luftën libiane për të largur fuqinë e Turqisë në Mesdhe.
Marrëveshja turko-libiane është përpjekja e Turqisë për të imponuar kufijtë e dëshiruar detarë për vendet e tjera që kufizohen me Mesdheun. Sigurisht, Uashingtoni nuk do të lejojë që kjo marrëveshje të shkojë pa përgjigje. Fakti që Uashingtoni nuk e ka njoftuar ende strategjinë e tij thjesht tregon se administrata e politikës së jashtme ishte kapur e papërgatitur nga marrëveshja turko-libiane e 27 nëntorit.
Por kjo nuk do të thotë që Uashingtoni do të pranojë status quo-në. Përkundrazi, aeroplanët e luftës amerikane padyshim janë duke përfunduar përkufizimin e një strategjie të re për të arritur qëllimet e tyre në Libi.
