Deputetët në Zagreb kanë miratuar një legjislacion të ri që kërkon heqjen e mbishkrimeve në varre nga lufta e viteve 1991-1995, të cilat qytetarët, sidomos të pakicës serbe, mund t’i konsiderojnë fyese. Përfaqësuesit e pakicës serbe besojnë se kjo zgjidhje është e njëanshme dhe trajton vetëm një polemikë historike.
Lufta e pavarësisë së Kroacisë përfundoi pothuajse 30 vjet më parë. Megjithatë, ligjvënësit e vendeve anëtare të BE-së dhe NATO-s menduan se disa çështje që rrjedhin nga konflikti nuk janë zgjidhur plotësisht.
Të mërkurën, deputetët votuan me shumicë dërrmuese në favor të një legjislacioni të ri të quajtur Ligji i Varrezave, duke zëvendësuar politikën dydekadëshe të vjetër me një sërë rregullash të reja që tani kërkojnë heqjen e mbishkrimeve dhe pllakave të varrezave të ngritura gjatë konfliktit 1991-1995, si “jo në përputhje me rendin kushtetues”.
Ligji i ri, siç shpjegohet në një deklaratë të lëshuar nga Ministria e Planifikimit Fizik, Ndërtimit dhe Aseteve Shtetërore, ndalon mbishkrimet e bëra gjatë “pushtimit dhe riintegrimit paqësor”, të cilat përmbajnë “simbole që mund të ofendojnë moralin dhe ndjenjat e qytetarëve”. Ligji synon veçanërisht gurët e varreve të bëra pas 30 majit 1990, dita kur ish-Republika Socialiste e Kroacisë përuroi parlamentin e saj të parë shumëpartiak, një hap i parë në rrugën e saj drejt pavarësisë nga pjesa tjetër e Jugosllavisë.
Pakica etnike serbe e saj, e mbështetur nga Beogradi dhe regjimi nacionalist i Slobodan Millosheviçit, nuk pajtohej gjithnjë e më shumë me përpjekjet e presidentit kroat Franjo Tuxhman për pavarësi. Serbët etnikë, të cilët në atë kohë ishin pakica më e madhe e Kroacisë dhe përfaqësonin rreth 12.2% të popullsisë sipas regjistrimit të vitit 1991, shpejt shpallën në mënyrë të njëanshme një shtet të shkëputur, Republika e Krajinës Serbe, në lindje të vendit.
Tani, ligji i ri planifikon të heqë çdo memorial që lavdëron forcat armike, duke përfshirë referimin ndaj Kroacisë si “tokë serbe”. Legjislacioni thotë se çdo qytetar mund të raportojë një gur varri, pllakë ose monument tjetër si potencialisht problematik. Nëse gjenden fajtorë, pronarët e parcelave ose të afërmit e të varrosurve do të kenë 30 ditë për të ndryshuar mbishkrimin. Përndryshe, ata do të përballen me një gjobë prej 1,000 deri në 5,000 euro.
Vendimi për atë që mund të jetë në shkelje të ligjit do të jetë në duart e një komisioni lokal, i përbërë nga pesë anëtarë të pavarur, përfshirë një historiane dhe avokate.
Ky vendim ka shkaktuar kundërshtime nga pakica serbe në Kroaci.
