Këtë 28 nëntor, shqiptarët në tri komuna në jug të Serbisë e shënuan festën kombëtare të Shqipërisë, Ditën e Flamurit, duke e ekspozuar këtë simbol në institucionet vendore dhe në akademinë ceremoniale në Bujanoc, shkruan Nikola Laziç në Ala Jazeera Balkan.
Ai më tej sqaron ngërçin ende të pazgjidhshëm lidhur me simbolet kombëtare mes Beogradit dhe institucioneve të Luginës.
Sipas praktikës tashmë të vendosur, disa ose më shumë nga liderët politikë shqiptarë së shpejti do të marrin kallëzim për kundërvajtje dhe fletëthirrje për shkelje të ligjit për përdorimin e stemave, flamujve dhe himneve, i cili ndalon shfaqjen publike të flamurit të huaj, nëse nuk është pranë saj, dhe një pikë referimi e Serbisë.
Kryetari i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve (KSHK), Ragmi Mustafa, tashmë ka disa precedentë të tillë, pasi nuk ka vendosur flamur serb në objektin e këtij institucioni, përveç atij shqiptar.
Ndryshe nga Mustafa, njeriu i parë i Bujanocit, Nagip Arifi, në ballkonin e ndërtesës së komunës ka vendosur flamurin e Shqipërisë, por me simbolet e Serbisë dhe Bashkimit Evropian, të cilat vazhdimisht valojnë në atë vend.
“Problemi kryesor në lidhje me përdorimin e flamurit shqiptar është mospërputhja e Kushtetutës së Serbisë, si akti më i lartë juridik, dhe ligjeve që rregullojnë këtë fushë”, thotë Mustafa.
Shqiptarët në Bujanoc dhe Preshevë, qytete në kufi me Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut, ku përbëjnë shumicën e popullsisë, si dhe në Medvegjën më të largët, çdo vit festojnë Ditën e Flamurit, festën kombëtare të vendit të tyre.
Ndaj, flamuri shqiptar është bërë objekt polemikash në Serbi për më shumë se dy dekada për faktin se minoriteti shqiptar përdor një flamur identik me atë të Republikës së Shqipërisë.
Cili është saktësisht problemi?
Ragmi Mustafa shpjegon se neni 79 i Kushtetutës së Republikës së Serbisë u garanton pakicave kombëtare përdorimin dhe shfaqjen publike të simboleve të tyre kombëtare, por se nuk specifikon se si do të duken këto simbole.
Mustafa shton se “korpusi i të drejtave të pakicave të garantuara me Kushtetutë nuk është i harmonizuar me rregulloret ligjore”, dhe shton se këshillat e pakicave kombëtare vendosin ndër të tjera edhe për simbolet.
“Kushtetuta nuk parashikon në asnjë pjesë të saj që flamuri që përdorim në Serbi të mos jetë identik me flamurin e Shqipërisë, ndaj dhe Këshilli Kombëtar vendosi në vitin 2012 që flamuri ynë të jetë i njëjtë me simbolin e Shqipërisë. Kushtetuta është akti juridik suprem mbi të gjitha ligjet dhe shteti nuk duhet të ndërhyjë në vendimin tonë”, është kategorik Mustafa.
Siç sqaron ai, ndaj këtij vendimi askush nuk është ankimuar zyrtarisht nga nëntë vite më parë e deri më sot, e as nuk është nisur ndonjë kontest administrativ për pezullimin e tij. Mustafa, si të gjithë liderët shqiptarë, beson se ata kanë të drejtë të përdorin flamurin shqiptar si simbolin e tyre të pakicës në Serbi.
Por, nga ana tjetër, rregullimet ligjore në këtë fushë janë në kundërshtim me aktin më të lartë juridik të shtetit.
Sipas Ligjit për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të pakicave kombëtare, simbolet dhe flamujt kombëtarë të pakicave nuk mund të jenë identike me simbolet dhe flamujt e një shteti tjetër.
Ligji për përdorimin e stemës së flamurit dhe himnit parashikon që flamuri serb duhet të gjendet pranë flamurit të një shteti të huaj. Në rastin e shqiptarëve, problemi është se ata e trajtojnë flamurin e vendit të tyre si simbol të komunitetit të tyre në Serbi, por shteti nuk e njeh këtë.
“Parimet themelore demokratike janë edhe respektimi i minoriteteve, prandaj shteti nuk guxon të imponojë simbole që paraqesin një tërësi të veçorive dhe specifikave tona. Sepse, nëse shteti përpiqet të përcaktojë se cilat simbole do të përdorim, kjo prek drejtpërdrejt liritë dhe të drejtat e qytetarëve, sepse nesër mund të përcaktojë edhe fusha të tjera të jetës. Prandaj është e drejta jonë kushtetuese të përdorim simbolet kombëtare që i kemi zgjedhur vetë, në këtë rast flamurin e Shqipërisë”, thotë Mustafa.
“Serbët në rajon, në pozitë më të mirë”
Në Serbi zyrtarisht jetojnë 23 komunitete pakicë, dhe Këshilli Republikan për Pakicat Kombëtare, thotë Mustafa, e ka refuzuar kërkesën e shqiptarëve për përdorimin e flamurit që ata kanë zgjedhur, pa shpjegime.
“Shqiptarët e kanë përdorur këtë flamur në RSFJ, komuniteti shqiptar e përdor sot në vendet e tyre të ish-Jugosllavisë, por ne nuk na lejojnë në Serbi”, thotë kryetari i NSA-së, Ragmi Mustafa.
Në prag të festës së flamurit, për këtë problem në Kuvendin e Serbisë ka folur edhe deputeti i Bujanocit, Shaip Kamberi, i cili ka thënë se shqiptarët nuk do të heqin dorë nga flamuri i tyre.
“Pavarësisht ligjeve dhe situatës negative politike në të cilën na mohohet e drejta e simboleve, mund të them se nuk do të heqim dorë prej tyre. Do të angazhohemi me durim dhe do të presim që të realizohet e drejta e identitetit tonë për përdorim të lirë, publik dhe zyrtar të simboleve”, tha Kamberi.
Gazetari Nemanja Todoroviç Shtiplija kujton se këshillat e pakicave që e kanë vendin e tyre, si disa në atë zonë, e zgjidhën këtë problem në vitin 2006.
Siç shpjegon ai, kroatët dhe sllovenët në Serbi, për shembull, “luanin më zgjuar” sepse ndryshuan detaje të vogla në flamuj që janë edhe flamuj kombëtarë të shteteve.
Kështu, kroatët e hoqën kurorën mbi stemën nga flamuri kroat, ndërsa sllovenët e lyen me ngjyrë të artë kufirin e bardhë të stemës nga flamuri slloven.
Për hir të krahasimit, serbët në rajon janë në një pozitë më të favorshme pasi Serbia ka dy versione të flamurit në përdorim zyrtar, flamurin shtetëror dhe atë kombëtar.
“Kështu, nuk është vetëm flamuri i njërit prej entiteteve boshnjake, Republika Srpska, por edhe flamuri i Këshillit Kombëtar Serb në Republikën e Kroacisë, Këshilli Kombëtar i Malit të Zi, organizata serbe në Maqedoninë e Veriut, Rumani, Hungari”, thotë Todoroviç.
Marrëdhëniet zyrtare mes Serbisë dhe Shqipërisë, kurrë më të mira
E gjithë kjo po ndodh në një moment të historisë së marrëdhënieve më të mira zyrtare mes Beogradit dhe Tiranës, kur presidenti Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri Edi Rama po krijojnë projektin “Ballkani i Hapur” dhe kur qytetarët e këtyre dy vendeve dhe Maqedonisë së Veriut mund të udhëtojnë mes tyre vetëm me karta identiteti.
Për këtë, heqja pa pengesa e flamurit të Shqipërisë nga pjesëtarët e së djathtës ekstreme serbe nga rrugët e Beogradit gjatë vizitës së fundit të Ramës në kryeqytetin serb dukej absurde, siç foli edhe Kamberi.
“Shkallën e intolerancës ndaj simbolit kombëtar shqiptar në Serbi e tregoi sjellja e huliganëve, të cilët hoqën flamujt shqiptarë të vendosur në Beograd sipas protokollit zyrtar të vizitës së kryeministrit të Shqipërisë, Edi Rama”, tha deputeti shqiptar i parlamentit serb.
Ai vlerësoi se autorët e drejtpërdrejtë të këtij akti vandalizmi janë produkt i një diskursi që mbështet dhe ushqen stereotipet dhe armiqësinë antishqiptare, urrejtjen dhe paragjykimin e hapur ndaj shqiptarëve dhe gjithçka që lidhet me shqiptarët.
“Në një atmosferë të tillë, në të cilën mohohen krimet e luftës dhe glorifikohen kriminelët, muralet e të cilëve ruhen nga policia, nuk duhet të jetë çudi që shteti nuk po bën asgjë për të hequr flamurin shqiptar në Beograd”.
Shqipëria ka vetëm një version të flamurit, ndaj Shaip Kamberi pyeti kryeministren Ana Brnabiç se kur do të krijohen kushtet për një përdorim të tillë të simboleve kombëtare shqiptare, duke kujtuar se Serbia është “i vetmi vend në rajon që ligjërisht i pengon pakicat kombëtare të përdorin lirisht simbolet nëse janë identike me simbole të vendeve të tjera.”
Në vend të kryeministrit, një zgjidhje të mundshme e jep Todoroviç Shtiplija, i cili u propozon shqiptarëve modelin e kroatëve dhe sllovenëve.
“Unë mund të përdor një flamur historik me një dizajn paksa të ndryshëm të një shqiponje dykrenare ose të ndryshoj detaje të vogla në një flamur ekzistues, për shembull, të lyej sqepat dhe kthetrat e shqiponjës në ar, të shtoj një përkrenare të Skënderbeut mbi kokën e shqiponjës ose diçka e ngjashme. Po të kishte vullnet, kjo sfidë mund të kalohej lehtësisht”, sugjeron ai.
