Që nga fillimi i luftës gjithëpërfshirëse të Rusisë në Ukrainë, presidenti rus Vladimir Putin , së bashku me zyrtarë, politikanë dhe propagandistë të tjerë rusë, kanë kërcënuar se do të përdorin armë bërthamore. Putin e përmendi këtë temë për herë të fundit të mërkurën e kaluar, kur shpalli “mobilizimin e pjesshëm” të Rusisë.
Për të ofruar një pasqyrë më të qartë nëse dhe cilat janë shanset që liderët rusë do të ndjekin kërcënimet e tyre bërthamore dhe cilat do të ishin pasojat nëse ata e bëjnë këtë, faqja e lajmeve Meduza një media pavarur ruse , e cila operon nga jashtë, kontaktoi Maksim Starçak , një ekspert mbi politikën bërthamore ruse dhe bashkëpunëtor i Qendrës për Politikat Ndërkombëtare dhe të Mbrojtjes në Universitetin Queen’s në Kanada.
Në fjalimin e tij të mërkurën duke njoftuar mobilizimin në Rusi, Putin premtoi të përdorë “të gjitha mjetet në dispozicion” për të mbrojtur popullin rus nëse “integriteti territorial” i Rusisë kërcënohet. “Nuk është bllof”, shtoi ai kërcënues. Siç thotë Starçak, kjo deklaratë e formuluar me kujdes, që synonte të bindte NATO-n dhe SHBA-në nga ndërhyrja e drejtpërdrejtë në luftën e Rusisë kundër Ukrainës, përmbante dy paqartësi të dukshme.
E para është koncepti i “të gjitha mjetet në dispozicion të Putinit”. Teknikisht, sipas doktrinës bërthamore ruse, Putini nuk duhet të ketë armë bërthamore – përdorimi i tyre lejohet vetëm nëse armët konvencionale përdoren në territorin rus dhe ekzistenca e vetë shtetit rus kërcënohet (ose nëse ka kushte të tjera të veçanta, asnjë të cilat zbatohen aktualisht, të cilat janë përmbushur). “Në luftën me Ukrainën, ky skenar është në thelb i pamundur”, thotë Starçak.
Por Putini nuk ka qenë kurrë ai që i ka lënë faktet t’i pengojnë. Në të njëjtin fjalim, pak minuta përpara se të bënte thirrje për “integritetin territorial” të Rusisë, ai shprehu mbështetjen për aneksimin e territoreve pjesërisht të pushtuara të Ukrainës. “Putini zgjeron artificialisht konceptin e ‘ekzistencës së vetë shtetit’, ndërsa në të njëjtën kohë ai nuk përmendi në mënyrë eksplicite armët bërthamore,” thotë Starçak.
Pozicionet e vetos dhe mobilizimi
Nëse Putini vendos të përdorë armë bërthamore taktike në Ukrainë, ka disa pozicione të vetos që mund ta pengojnë atë ta bëjë këtë – sipas Starçak, procesi i një sulmi bërthamor fillon kur vetë presidenti, shefi i shtabit të përgjithshëm dhe Ministria e Mbrojtjes së bashku japin leje nga çantat e tyre bërthamore.
Procesi i përdorimit të një arme strategjike bërthamore – një armë që mund të arrijë në SHBA – është pak më e komplikuar dhe shërbimet e inteligjencës së SHBA-së dhe NATO-s do ta zbulonin fillimin e saj, thotë Starçak. Prapëseprapë, parandalimi i një nisjeje pas urdhrit të Putinit, do të kërkonte që dikush në zinxhir të mos i bindej urdhrave të presidentit në një nivel të paprecedentë.
Dhe ndërsa teoria e parandalimit nënkupton që një Putin racional nuk do të nisë një sulm bërthamor ndaj një fuqie tjetër bërthamore – ose aleatit të një fuqie bërthamore – nga frika e hakmarrjes, Ukraina nuk ka armë bërthamore të vetën dhe nuk është anëtare e NATO-s.
Por asnjë nga këto nuk do të thotë se një sulm bërthamor rus është i pashmangshëm. Sipas mendimit të Starçak, vendimi i Putinit për të shpallur mobilizimin ndoshta tregon se sa e pamundur ka ai të nisë një sulm bërthamor. “Duke vendosur të mobilizohet, Putini duket se po thotë se do të përdorë fuqi ushtarake (dhe jo armë bërthamore) për të zgjidhur problemet e tij në Ukrainë”, thotë Starchak. Në fund të fundit, megjithëse autoritetet ruse pretendojnë se planifikojnë të rekrutojnë 300,000 njerëz, ata në fakt mund të mobilizojnë miliona të tjerë. Në të njëjtën kohë, Starçak beson se kjo mund të jetë e mjaftueshme për të mposhtur Ukrainën.
Nëse situata përshkallëzohet edhe më tej, ka ende hapa që Moska ndoshta do të ndërmarrë përpara se të nisë një sulm bërthamor, thotë Starçak. “Dituria konvencionale thotë se një nivel nën përdorimin e armëve bërthamore është përdorimi i armëve me precizion të lartë, i cili konsiderohet një alternativë ndaj armëve bërthamore (taktike)”, thotë ai. “(Para përdorimit të armëve bërthamore) Rusia mund të sulmojë Kievin dhe objektivat e qeverisë (ukrainase) (me armë jo-bërthamore me precizion të lartë)”.
Një sulm provokues në një zonë të hapur
Nga ana tjetër, thotë Starçak, mund të mos ndryshojë situatën në fushën e betejës. “Çdo municion i gjuajtur në Kiev është një më pak që mund të përdoret në Donbass, Kherson ose Zaporizhzhia… Pushtimi i Kievit pa një numër të madh raketash nuk është i realizueshëm dhe është e dyshimtë nëse do të ndikonte vërtet në situatën e përgjithshme në fushën e betejës”. .
Një mundësi tjetër, thotë ai, do të ishte që Kremlini të sulmonte rrugët e furnizimit të përdorura nga SHBA dhe NATO për të transportuar armë në Ukrainë. Problemi është se një sulm i tillë do të kishte rrezikun e vrasjes së anëtarëve të NATO-s, gjë që ndoshta do të shkaktonte hakmarrje nga ajo aleancë ushtarake. “Është e mundur që gjërat të mbeten të qëndrueshme nëse përgjigja e njëhershme e NATO-s nuk do të provokonte një kundërpërgjigje nga Rusia,” thotë Starçak, duke shtuar: “Por kjo nuk do të ndodhte nëse përgjigja e NATO-s përfshin transferimin e forcave të NATO-s në Ukrainë. .”
Në çdo rast, thekson Starçak, mundësia që NATO të përfshihet drejtpërdrejt në situatën në terren në Ukrainë frikëson si Uashingtonin ashtu edhe Moskën. Në të njëjtën kohë, fjalimi mobilizues i Putinit sugjeron se ai planifikon të përshkruajë ofensivat aktuale të Ukrainës në territoret “e sapo aneksuar” si një “kërcënim për integritetin territorial të Rusisë” nëse Moska vendos të përdorë një sulm bërthamor.
“Në teorinë ushtarake ruse, hapi i parë në përshkallëzimin bërthamor do të ishte një sulm provokues në një zonë të shkretë ose në det të hapur,” tha Starçak”.
Qëllimi i një sulmi të tillë, thotë ai, do të ishte të ushtronte presion psikologjik pa i ekspozuar civilët ndaj rrezatimit. Megjithatë, ashtu si në rastin e një sulmi teorik me precizion të lartë në Kiev, Starçak nuk beson se një sulm bërthamor në një zonë të pabanuar do të kishte një efekt në rezistencën ukrainase. Dhe nëse do të ishte kështu, hapi tjetër do të ishte që Moska të sulmonte disa objektiva ushtarakë ukrainas.
Skenarët e hakmarrjes perëndimore
Por edhe nëse Rusia do të fillonte një sulm bërthamor mjaftueshëm të fuqishëm për të shkatërruar të gjithë qytetin, thekson Starçak, ndoshta nuk do të mjaftonte për të mposhtur ushtrinë ukrainase dhe do të sillte probleme në të ardhmen. “Kjo do të rezultonte në ndotje nga rrezatimi në zonë, duke shkatërruar territorin për përdorim në të ardhmen nga Rusia,” thotë Starçak. “Pra, nuk ka gjasa që përdorimi i armëve bërthamore në territorin ukrainas të ketë ndonjë vlerë ushtarake”.
Starçak beson se Putini nuk është domosdoshmërisht një aktor racional në të gjithë çështjen dhe është e imagjinueshme që ai do të përdorte armë bërthamore për të shkatërruar Ukrainën nga inati. Por gjithashtu nuk ka gjasa që ata të duan të shtyjnë për përfshirjen e NATO-s, gjë që sigurisht do të shkaktonte një sulm bërthamor. “Për një person që është i shqetësuar për shëndetin e saj, i interesuar për të arritur rininë e përjetshme dhe ende pret që të gjithë ata që e takojnë të kalojnë nëpër karantinë, kjo është (ndoshta) shumë rrezik.”
Nëse Rusia do të kryente një sulm bërthamor, sipas Starçak, hakmarrja mund të merrte disa forma të ndryshme. “Ka të ngjarë që SHBA-ja tashmë po punon për përgjigjet e mundshme,” thotë ai. “Forcat e NATO-s mund të hyjnë në Ukrainë, mund të ketë një sulm jo-bërthamor ndaj forcave ruse në Ukrainë, SHBA mund të nisë një sulm bërthamor ndaj trupave ruse, etj.
Putini është ndoshta tashmë i njohur me këto mundësi, dhe kjo teorikisht duhet të jetë e mjaftueshme për të shërbyer si një pengesë, beson Starçak. Nëse jo, “Unë shpresoj që edhe një përgjigje e kufizuar ushtarake nga NATO nuk do të përshkallëzohej në një luftë botërore. Megjithatë, në të njëjtën kohë, është e pamundur të parashikohet se si do të zhvillohen ngjarjet,” përfundon Starçak.
