Kjo dalje e vogël shkëmbore në veriperëndim të Detit të Zi u zaptua nga Rusia, në ditën e parë të pushtimit të saj në Ukrainë, duke luajtur një rol të madh në luftë.
Por, pas më shumë se katër muajsh bombardime të përsëritura ukrainase, forcat ruse kanë braktisur Ishullin Gjarpër, ose Zmiinyi, siç njihet në Ukrainë.
Sipas rusëve, kjo tërheqje e garnizonit ishte si një “gjest vullneti i mirë”, për të provuar se nuk po pengonte eksportet e grurit, por Ukraina e hodhi poshtë këtë pretendim, pasi Moska vazhdoi të bombardonte dyqanet e saj të drithit.
Ishulli i Gjarprit gjendet vetëm 35 kilometra nga bregu i Ukrainës, shumë brenda rrezes së sulmeve me raketa, artileri dhe dron nga bregu.
Forcat e Armatosura të Ukrainës kanë bërë pikërisht këtë, duke pretenduar një seri sulmesh shkatërruese në vetë ishullin dhe çdo anije që sjell dislokime trupash dhe armatime të rënda.
Në prill, aftësitë kundërajrore të Rusisë në veriperëndim të Detit të Zi u dobësuan ndjeshëm me fundosjen e Moskva, flamuri i Flotës së saj të Detit të Zi.
Kjo shpjegon pse Kremlini ishte kaq i dëshpëruar për të sjellë sisteme kundërajrore dhe luftë radio-elektronike në Ishullin e Gjarprit. Por u kthye në një makth logjistik për Rusinë për t’u mbrojtur, sepse ishte shumë larg nga bazat e saj kryesore detare në Detin e Zi.
Me gjithë sulmet e saj, Ukraina ka kapacitet shumë të kufizuar detar, kështu që nuk ka qenë në gjendje të zbarkojë forcat e saj në ishull.
Analisti ushtarak ukrainas, Oleh Zhdanov, argumenton se vendosja e trupave në Ishullin e Gjarprit nuk ka kuptim për asnjërën palë, pasi ato do të bëheshin një objektiv i lehtë.
Në vend të kësaj, ai mbron krijimin e “kontrollit të zjarrit”, ruajtjen e aftësisë për të goditur çdo objektiv që i afrohet ishullit.
Kjo do t’i jepte gjithashtu siguri më të madhe portit më të madh të Ukrainës në Detin e Zi, Odesa, dhe të gjithë sektorit veriperëndimor të Detit të Zi.
Rusia tashmë kontrollon një pjesë të madhe të bregdetit të Detit të Zi të Ukrainës, plus Gadishullin e Krimesë dhe të gjithë Detin Azov.
Mbajtja e Ishullit të Gjarprit përfundoi një bllokadë efektive të Odesa-s dhe do të thoshte se eksportet e shumicës dërrmuese të grurit ukrainas ishin të pamundura.
Kjo do të thoshte gjithashtu se bregu i Detit të Zi u bë i prekshëm ndaj sulmeve dhe ekspertët ushtarakë në Kiev shprehën frikën se Rusia mund të instalonte mbrojtje ajrore me rreze të gjatë, si një sistem raketor ajror S-400.
Një vështrim në hartë tregon gjithashtu se kontrolli rus i ishullit përfaqësonte një kërcënim për Rumaninë anëtare të NATO-s – si porti i saj kryesor i Konstancës, ashtu edhe trafiku në grykën e lumit Danub.
Nuk është vetëm strategjikisht e rëndësishme – kjo zonë është e pasur edhe me rezerva të naftës dhe gazit.
Ne jemi mësuar me këtë: Rusia nxjerr një version të ngjarjeve që është jashtëzakonisht i ndryshëm nga ai i paraqitur prej Ukrainës apo qeveritë perëndimore.
Moska dëshiron që ne të besojmë se nuk ka pasur tërheqje ruse nga Ishulli i Gjarprit.
Në deklaratën, e lëshuar nga Ministria e Mbrojtjes ruse, pretendohet se trupat ruse atje thjesht kishin përfunduar “detyrat e caktuara” dhe ishin larguar.
Ai gjithashtu e quajti largimin “një gjest vullneti të mirë”, për të treguar se Rusia nuk po pengonte eksportet e ushqimit nga Ukraina.
Duke marrë parasysh rëndësinë strategjike të Ishullit të Gjarprit, për të cilin është luftuar prej muajsh dhe duke pasur parasysh gjithashtu mungesën e “gjesteve të vullnetit të mirë” nga Forcat e Armatosura ruse në Ukrainë që nga pushtimi, ky version do të bindë pak njerëz jashtë Rusisë.
Kjo nuk është vetëm një fitore simbolike për Ukrainën, por është një sukses strategjik. Për Rusinë, është edhe një pengesë dhe një disfatë e turpshme.
Por kjo nuk do të ndryshojë në thelb rrjedhën e luftës. Fokusi i Rusisë është në pushtimin e të gjithë Donbasit Lindor dhe mbajtjen e zonave të tjera të jugut që ajo pushtoi në fillim të luftës.
Pyetja kryesore është nëse, duke i detyruar rusët të largohen, ukrainasit mund të konsiderojnë rifillimin e eksporteve të grurit për të rifilluar ekonominë e tyre të shkatërruar nga lufta. Pa një marinë efektive, ka ende pak shanse për këtë dhe luftanijet ruse ruajnë dominimin e tyre mbi Detin e Zi.
“Praktikisht, ju duhen 10 gjëra që të ndodhin përpara se të mund të eksportoni me siguri drithë dhe kjo është vetëm një”, thotë Andrew Wilson, profesor i studimeve ukrainase në University College London.
Ukraina ka refuzuar ofertat ruse për të shoqëruar autokolona me drithëra nga Odesa, pasi ato do të kërkonin heqjen e minave nga jashtë portit.
Turqia është e përfshirë në mënyrë aktive në përpjekjet për të negociuar një marrëveshje me Rusinë dhe Ukrainën, por perspektiva që kjo të ndodhë duket e largët në këtë fazë.
Javët e ardhshme shihen si thelbësore për eksportet e Ukrainës, sepse korrja e ardhshme fillon në korrik.
