Ky njeri ka plane ambicioze. Albin Kurti shpjegon për gazetën zvicerane “Blick“, se si Zvicra është model dhe rol për Kosovën dhe çfarë pret nga shqiptarët jashtë vendit.
Albin Kurti, 44 vjeçar, ia doli. Pasi Lëvizja e tij Vetëvendosje fitoi zgjedhjet në tetor, pasuan bisedimet e gjata të koalicionit me të djathtën, Lidhjen Demokratike të Kosovës. Që nga 3 shkurti i këtij viti, Kosova tani ka qeverinë e re. “Blick” takoi kryeministrin e ri në zyrën e tij në Prishtinë. Në vazhdim ata flasin për Kosovën, ashtu siç ky vend quhet në gjuhën shqipe, përcjellë “Bota sot”.
Blick: A do të na takoni në zyrën tuaj të dielën mbrëma? A nuk jeni i lirë sot?
Albin Kurti: Ne sapo kemi filluar detyrën tonë si qeveri e re e Kosovës. Qëllimet tona janë shumë ambicioze. Unë dhe ekipi im nuk kemi ditë pushimesh derisa gjërat të shkojnë siç duhet.
Blick: Cilat janë përparësitë tuaja?
Albin Kurti: Ne dëshirojmë reforma rrënjësore në këto fusha: Ekonomi, ligj, arsim, shëndetësi, siguri. Zgjedhjet në tetorin e kaluar treguan se Republika e Kosovës ka një potencial të madh për demokraci. Shumë më e madhe se sa në vendet përreth Ballkanit, ku është e pamundur që opozita të fitojë. Populli i Kosovës pati guximin të votojë për ndryshime!
Blick: Si i arrini këto ndryshime?
Albin Kurti: Një shembull: Nuk ka asnjë lidhje midis sistemit tonë arsimor dhe ekonomisë lokale. Më në fund ne duhet të “godasim” në këto fusha thelbësore të shoqërisë sonë. Për ta arritur këtë qëllim, ne duhet të prezantojmë sistemin shkollor të dyfishtë – ashtu siç e ka Zvicra.
Blick: Ata thonë se nuk ka asnjë lidhje midis arsimit dhe biznesit. Si e shpjegoni këtë konkretisht?
Albin Kurti: Sipas një studimi të fundit, më pak se 5% e të punësuarve janë të kualifikuar për punën e tyre gjatë muajit të parë të punësimit! Kompanitë tona paguajnë çmimin për mungesën e arsimit që duhet të mbulojë sistemi ynë shkollor.
Blick: Çfarë do të thotë kjo për kompanitë?
Albin Kurti: Kompanitë janë të dobëta dhe nuk mund të konkurrojnë me njëra-tjetrën. Ju gjithashtu duhet të mbani mend se 90% e të gjitha kompanive në Kosovë kanë të punësuar më pak se dhjetë njerëz. Këto biznese të vogla po përballen me disa oligarkë që kanë përfituar nga korrupsioni dhe krimi në vitet e fundit dhe që kanë krijuar monopole të tyre.
Blick: Si do të mundte Zvicra të ju përkrahte në qëllimet e juaja?
Albin Kurti: Njohuria dhe përvoja e vendeve si Zvicra apo Gjermania janë të domosdoshme, veçanërisht kur bëhet fjalë për zbatimin e sistemit shkollor të dyfishtë. Por ekonomia e Kosovës gjithashtu ka nevojë për një gjë mbi të gjitha: investitorët.
Blick: Si do t’i merrni ata në Kosovë (investitorët)?
Albin Kurti: Diaspora duhet të luajë një rol udhëheqjeje këtu. Për këtë, në mënyrë që shqiptarët e diasporës të investojnë në Kosovë, ne si qeveri duhet t’i sigurojmë që mbizotëron ligji dhe rendi. Pa diskriminim, pa privilegje dhe të drejta të barabarta për të gjithë. Dhe sigurisht që ju duhet një infrastrukturë funksionuese për investime.
Blick: Ata tingëllojnë shumë vetëbesues…
Albin Kurti: Sipas një studimi, fitimi luan një rol dytësor për kompanitë shqiptare jashtë vendit. Siguria në vend është shumë më e rëndësishme për ta. Prandaj jemi të bindur që nëse eliminojmë korrupsionin dhe krimin e organizuar, krijojmë kushtet më të mira për ta bërë Kosovën tërheqëse për investitorët shqiptarë që jetojnë jashtë vendit.
Blick: Pse janë kaq të rëndësishëm investitorët shqiptarë?
Albin Kurti: Po të isha në vend të një sipërmarrësi zviceran, unë së pari do të shikoja se në çfarë mase kolegët shqiptarë po investojnë në Kosovë, para se të marrë vet vendime.
Blick: Qindra mijëra shqiptarë u larguan dikur jashtë vendit. A duhet të kthehen këta njerëz?
Albin Kurti: Tani është e nevojshme një konferencë me investitorët kombëtarë. Ne duhet të sjellim gra dhe burra të arsimuar mirë në vend që u rritën në vendet përparuese ekonomikisht dhe demokratike dhe të cilët e kryen arsimin e tyre atje. Ne kemi nevojë për njohuritë dhe etikën e tyre të punës. Kjo gjithashtu mund të jetë pjesë e një programi një ose dy vjeçar.
Blick: A nuk keni frikë për sigurinë tuaj? Në fund të fundit, ju jeni një lloj “prishësi i disponimit” për shumë qarqe me ndikim.
Albin Kurti: Qytetarët e Kosovës janë ata që vendosën kështu. Sepse ata na dhanë votat e tyre në mënyrë që më në fund t’i jepnim fund lojës pa rregulla. Sepse qeverisja e një vendi nuk është lojë!
Blick: Por keni frikë?
Albin Kurti: Vendosa të mos kem frikë. Pesë nga 15 ministritë tani drejtohen nga gra, përfshirë Ministrinë e Drejtësisë. Jam i bindur që nuk mund të ketë barazi në një shoqëri pa barazi midis burrave dhe grave. Çdo sukses pa përfshirjen e grave është një dështim dhe i dënuar të dështojë në planin afatgjatë. Vetëm çdo grua e tetë në Kosovë është e punësuar. Gratë varen financiarisht nga burrat, vëllezërit dhe baballarët e tyre. Kjo duhet të ndryshojë.
Blick: Si doni ta ndryshoni këtë?
Albin Kurti: Një shembull: Ka vetëm 33 kopshte në Kosovë. Ne duam ta rrisim numrin në 150 në vitet e ardhshme. Në këtë mënyrë gratë do të fitojnë një themel në botën profesionale, shteti duhet të sigurojë që ka kopshte, shkolla dhe çerdhe të mjaftueshme në vend.
Shumë gra janë viktima të dhunës në familje. Shumë gra të reja që gjejnë një partner shqiptar në Zvicër gjithashtu kanë këtë përvojë të tmerrshme.
Ka dhunë ndaj grave në të gjithë botën. Por gjithashtu duhet të jemi të vetëdijshëm për ato raste kur gratë e reja martohen jashtë vendit dhe bëhen viktima të dhunës në familje. Duket sikur ne po eksportojmë dhunë në familje. Çdo shoqëri duhet të luftojë me vendosmëri kundër saj.
Blick: Keni nevojë për ligje më të ashpra?
Albin Kurti: Kosova nuk ka ligje të këqija. Ato përshtaten me ato të Bashkimit Evropian. Problemi qëndron më tepër në zbatimin e këtyre ligjeve! Kjo do të thotë: Emërimet nuk mund të caktohen më sipas emrit ose përkatësisë partiake, por sipas kualifikimeve dhe kërkesave.
Blick: A ka lidhje korrupsioni me kulturën në Kosovë?
Albin Kurti: Në asnjë mënyrë! Korrupsioni nuk është shumë i zakonshëm në Kosovë. Por është e përqendruar në krye. Nëse korrupsioni ishte i rrënjosur në kulturë, opozita nuk mund të fitonte kurrë.
Blick: Një temë tjetër: Serbia.
Albin Kurti: Ky konflikt i shekullit nuk ekzistonte midis shqiptarëve dhe serbëve. Ishte një konflikt midis shtetit të Serbisë dhe popullatës shqiptare.
Blick: Si do ta përshkruanit situatën midis dy vendeve sot?
Albin Kurti: Nga njëra anë, kemi ankesën e Serbisë sepse ajo ka humbur territorin e Kosovës. Një territor që deshi pa popullsinë shqiptare. Nga ana tjetër, kemi vuajtjet dhe dhimbjet e popullit shqiptar, jo vetëm nga lufta e fundit.
Blick: Çfarë kërkon që të ndodhë paqja e vërtetë?
Albin Kurti: Nuk është e mjaftueshme që Serbia ta njohë Kosovën si shtet. Në terma konkret, duhen dy marrëveshje për të krijuar paqe reale, afatgjatë në rajon. Nga njëra anë, ne kemi nevojë për një marrëveshje që ka të bëjë me vlerat tona të përbashkëta: sigurinë, demokracinë, të drejtat e njeriut, stabilitetin, zhvillimin. Kjo marrëveshje ndikon në të ardhmen…
Blick: … dhe pastaj ju duhet një marrëveshje e dytë për të kaluarën?
Albin Kurti: Pikërisht. Një marrëveshje e qartë është e nevojshme për atë që ka ndodhur në të vërtetë në këtë luftë. Kjo marrëveshje më pas sjell paqe.
Blick: Z. Kurti, ka pothuajse një humor entuziast në pjesë të mëdha të popullatës.
Albin Kurti: Unë mendoj se njerëzit janë turpëruar nga qeveritë e kaluara. Pas çlirimit në 1999 dhe Deklaratës së Pavarësisë në 2008, njerëzit e shohin zgjedhjen e qeverisë sonë si një çlirim të tretë.
Blick: Njerëzit kanë shpresa të mëdha për ju.
Albin Kurti(qesh): Shihni! Dhe ti më pyet pse punoj edhe të dielave.
