Ekspertë gjermanë të lidhur me Qeverinë Federale të Gjermanisë kanë draftuar Draft-Statutin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe. Në tekstin e mëposhtëm keni përmbajtjen e plotë të këtij Draft-Statuti që detajizon Elementet Kyçe të Parimeve të Përgjithshme të vitit 2015.
Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe ka qenë kryetemë e dhjetë viteve të fundit në Kosovë. Natyra e tij (me kompetenca ekzekutive/pa kompetenca ekzekutive) ka qenë subjekt shqyrtimi nga shumë komentatorë politikë vendorë e ndërkombëtarë, e më e rëndësishmja edhe nga Gjykata Kushtetuese.
Për vite me radhë, e më me intensitet në vitin e fundit, Kosovës i është kërkuar që të hartojë një status për Asociacionin bazuar në Parimet e Përgjithshme. Asnjë kryeministër tjetër i Kosovës përveç ish kryeministrit Isa Mustafa nuk e kishte ndërmarrë një hap të tillë.
Pra, deri tash kishim Elementet Kyçe të Parimeve të Përgjithshme por jo edhe Draft-Statut.
Statuti i draftuar nga ekspertët gjermanë e të cilin e ka siguruar gazeta Nacionale – dhe i cili nuk është i vetmi që po qarkullon – ka adresuar në mënyrë më të zgjeruar e detajuar Parimet e Përgjithshme të marrëveshjes së 25 gushtit 2015 për Asociacionin por pa lëvizur prej tyre.
Aty tregohet në mënyrë të detajuar se si do të ushtrohet pushteti i Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe dhe deri ku shkon.
Gjykata Kushtetuese kishte gjetur të meta në secilin prej kapitujve të marrëveshjes së 2015-s. Siç interpretonte Balkans Policy Research Group, Gjykatësit nuk kishin vënë në pah gjuhë specifike që shkelte kushtetutën, “por se kishte dispozita në kapituj të ndryshëm “që nuk janë në përputhshmëri të plotë me standardet kushtetuese””.
Vendi ynë nuk ka respektuar këtë marrëveshje të nënshkruar ndërkombëtare, duke u thirrur pikërisht në vendimin e dhjetorit 2015 të nxjerrë nga Kushtetuesja. Por, Serbia ka kërkuar respektim të plotë të Parimeve të Përgjithshme. Draft-Statuti i ekspertëve gjermanë për Asociacionin duket se ka provuar të adresojë të dyja këto kërkesa.
Përkufizimi
Edhe në këtë Draft-Statut me autorë gjermanë nuk ka kapërcim të termit “entitet legal/ligjor” që kishte qenë problematik për Kushtetuesen.
Ky entitet legal/ligjor mund të interpretohet se i njeh subjektivitetin juridik Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, gjë që mund të jetë potencialisht problematik për rendin tonë kushtetues.
Asociacioni definohet si vijon në Nenin 1, Pikën 1, të Draft-Statutit:
“Asociacioni/Bashkësia e Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë është si një entitet legal i themeluar në vijë me Ligjin mbi Ratifikimin e Marrëveshjes së Parë dhe Kushtetutës së Republikës së Kosovës.”
Ky entitet legal/ligjor nuk regjistrohet në asnjë entitet tjetër, gjë që mund të interpretohet se po ashtu i njeh subjektivitetin juridik Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe.
Kësisoji, Draft-Statuti në mënyrë indirekte potencialisht merr karakter kushtetues.
Ushtrimi i mbikëqyrjes/vështrimit së plotë
Ashtu siç ishte paraparë me Marrëveshjen e vitit 2015, Asociacioni/Bashkësia e Komunave me Shumicë Serbe kërkohet të ushtrojë mbikëqyrje të plotë mbi zhvillimin ekonomik lokal, arsim, kujdesin primar dhe sekondar shëndetësor, përkujdesje sociale, dhe në planifikimin urban e rural.
Pikërisht togfjalëshi “ushtrimi i mbikëqyrjes së plotë” (exercise full overview) ishte konsideruar problematik nëse do të përkthehej “ushtrimi i vështrimit të plotë”. Në marrëveshjen e nënshkruar më 2015 kishte qenë veçanërisht problematik për Gjykatën Kushtetuese.
Në dokumentin e siguruar nga Nacionale jepen shpjegime për secilën prej fushave në të cilat Asociacioni/Bashkësia do të ketë një objektiv të tillë.
Se statuti i ekspertëve gjermanë ka pasur parasysh aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese të 23 dhjetorit 2015, mësojmë edhe nga një prej pikave në të cilat shprehin nënkuptueshëm qëndrim kundërshtues. Flitet për transferet financiare nga autoritetet qendrore te Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe:
“Transferet nga autoritetet qendrore; (SHËNIM: Gjykata Kushtetuese e shpalli jokushtetuese këtë pikë, por Asociacioni ekzistues i Komunave të Kosovës përmban në statutin e saj provizionin në vijim: 6.1. Pronat e asociacionit dhe fonde të tjera që përbëhen nga 6.1.3 të ardhurat nga niveli qendror, niveli lokal, dhe nga jashtë).”
Njësi autonome?
Struktura organizative po ashtu nuk ka ndonjë ndryshim nga Parimet e Përgjithshme të vitit 2015. Asociacioni do të ketë trupat si vijon: “Kuvendi i Asociacionit/Bashkësisë; Presidenti i Asociacionit/Bashkësisë; Zëvendës-Presidenti i Asociacionit/Bashkësisë; Këshilli i Asociacionit/Bashkësisë; Bordi i Asociacionit/Bashkësisë; Zyra e Ankesave e Asociacionit/Bashkësisë.
Asociacioni do të ketë edhe simbolet e tij zyrtare, përfshirë stemën dhe flamurin. Përsëri u jepet mundësia katër komunave veriore me shumicë serbe që të zgjedhin komandantin rajonal të Policisë duke i dhënë efektivisht karakterin e rajonit dhe potencialisht karakterin e njësisë autonome veriut të vendit.
Ndërkohë, parashihet që shuarja e këtij entiteti legal të bëhet vetëm përmes Kuvendit të saj me 2/3-at e delegatëve pjesëmarrës gjë që mund të jetë problematike dhe që po ashtu nënkuptueshëm përforcon idenë e njësisë autonome.
Financimi i Asociacionit bëhet nga shërbimet që ofron Asociacioni, kompanitë e saj ose tërheqja nga asetet e lëvizshme apo palëvizshme. Por, parashihen edhe kontribute financiare, “përfshirë edhe nga Republika e Serbisë”.
Sidoqoftë, të gjitha financimet thuhet s do të kryhen nën dispozitat ligjore të Kosovës.
Në Draft-Statut është paraparë edhe mundësia e kontesteve mes Qeverisë së Kosovës dhe Asociacionit në të ardhmen. Në pikën 1 të Nenit 17 shkruhet se në rast të mosmarrëveshjes mes Qeverisë dhe Asociacionit që rezulton nga shqyrtimi i adoptimi i këtij statuti, Qeveria do të çojë lëndën në Gjykatën Kushtetuese.
Për më tepër, Qeverisë i lejohet që të çojë çështjen në Gjykatën Kushtetuese për çdo aspekt të punës dhe funksioneve të Asociacionit. Në anën tjetër, aktgjykimet e Kushtetueses kërkohet të jenë obligative për Asociacionin.
Teksti vijues do të jetë mbi elementet problematike dhe joproblematike të Draft-Statutit.
